עיון באוסף
עיון לפי נושא
עיון לפי אישים
אינדקס
הצגת כתב היד

עיון באוסף

155

קולונל צבאי משבח את ר' ישראל מבוהוש

בשנת 1917, בזמן המלחמה, הגיע אל ר' ישראל מבוהוש קולונל צבאי אחד. זה היה בשבת כשהרבי היה בדיוק באמצע התפילה. הקצין רצה לקבוע פגישה [עם הרבי], אולם הרבי מבוהוש לא רצה לקבלו משום שזה היה בשבת. אף על פי כן הקולונל המשיך להתעקש והתווכח שהפגישה שלו נוגע למלחמה, ושהוא חייב לראות את הרבי. בסופו של דבר הרבי מבוהוש הסכים והרשה לו להיכנס לחדרו, אולם רק בתנאי שכל הקהל יצטרף אליו. הקצין הסכים ונכנס אל הרבי. 

הוא סיפר לרבי שהוא בא בעניין שהטריד את מנוחתו. בגלל שהוא עצמו נולד נוצרי הוא נסע קודם כל למטרופוליס [לחפש תשובה לעניין שהטריד אותו], אבל בגלל שלא הצליח לקבל תשובה מספקת הוא בא אליו, לראש הדת היהודית – הרבי מבוהוש. 

אך לפני שהוא מספר על הבעיה שלו, הוא יציג את עצמו. הוא קצין בכיר בצבע – דוקטור לפילוסופיה, דוקטור לכימיה, דוקטור להנדסה, דוקטור למשפטים, עיתונאי, ובעל חשיבה ביקורתית. מכיוון שהוא עורך דין אז במסגרת תפקידו הצבאי הוא אחראי לדאוג שהחיילים ישבעו לנאמנות למדינה בפניו, מכיוון שהוא פטריוט. אבל בו-בזמן הוא גם בעל חשיבה ביקורתית אז הוא רוצה לדעת אם נוסח השבועה של החיילים נכון או לא.

הרבי הורה לו למנות את התארים שלו עוד הפעם, וכך עשה.

שאל אותו הרבי מבוהוש: "מהם גווני השיער השונים שיש לאנשים?"

ענה הקצין: "חום, שחור, בלונדיני, אפור"

"ואצל עופות?"

הקצין השיב ומנה כל מיני צבעים כמעט את כל גווני הקשת.

שאל אותו הרבי: "מדוע לאנשים יש רק את הצבעים הללו ולעופות יש כל כך הרבה?"

לא ידע הקצין מה לענות.

שאל אותו הרבי עוד הפעם "אולי אתה יכול לענות מתוך לימודי הכימיה שלך?" "לא" אמר לו הקצין. מנה לפניו הרבי את כל התחומים שהביאו לו את התואר דוקטור, אבל הקצין לא ידע לענות.

קרא אליו הרבי מבוהוש: "האם אתה יודע מדוע העופות כל כך צבעוניים? בגלל שכך אלוהים הורה. זו הוכחה שיש אלוהים לעולם. לכן, אין צורך לדאוג. החיילים נשבעים לאלוהים, לא לך."

כשהקצין שמע זאת, הוא נפל לרגלי הרבי ונישק את רגליו. אז הוא הסתובב כלפי הקהל  וזעק בפניהם: "אתם צריכים להיות גאים בו, גאים שלדת שלכם יש כזה מנהיג. אני מאחל לכם דבר אחד – שכל אחד ואחד מכם יהיה בריא ותזכו לכל טוב!"

 

י.פ.

אייזק בראנשטיין (ישראל) היה נוכח בזמן המעשה.

An Army Colonel Praises the Bohusher

In 1917, while the War was ongoing, a destitute colonel approached the Bohusher. It was the Sabbath and the Bohusher was in the midst of his prayers. The colonel desired an audience, but the Bohusher was hesitant to receive him since it was the Sabbath. Despite this, the colonel persisted and argued that his audience was related to the War and that he must see the Rebbe. Eventually, the Bohusher consented, but only on the condition that the entire oylam (public) should come along. The colonel agreed and went into the Rebbe's room. He told the Rebbe that he came regarding a matter that was troubling him, and he had no peace of mind as a result.      He was originally born as a Christian, he first went to the Metropolis but was not given a satisfactory answer. Therefore, he decided to approach the head of the Jewish religion – the Bohusher. But before he reveals his problem, he will introduce himself. He is a high-ranking officer in the army, holding multiple doctorates in Philosophy, Chemistry, Engineering, and Law. He is also a journalist and a freethinker. As a lawyer, he is responsible for having soldiers swear loyalty to their country, as he is a great patriot. But simultaneously, as a freethinker, he wants to know      whether the oath the soldiers take according to his formulation is correct or not. The Rebbe instructed the officer to repeat his titles, and he did so. The Rebbe asked the officer to repeat his titles, and he did so. Then, the Bohusher asked him, "What are the different hair colors that humans have?" The officer responds with "brown, black, blond, and grey."

“And birds?” 

The officer listed off a variety of colors, including almost all the colors of the rainbow. The Rebbe then questioned him, "Why do humans only have a limited range of colors, while birds have such a vast array?” The officer was unsure how to respond. The Rebbe then asked him, “Maybe you can provide an answer based on the teachings of chemistry?” “No,” replies the officer. The Rebbe proceeded to list all the domains in which the officer held a doctorate, but still, the officer was at a loss for an answer. Finally, the Bohusher declared, "Do you know why birds are so colorful? It's because God made them that way. This is proof that there is a God in the world! So, there is no need for you to be concerned because the soldiers are taking an oath to God, not to you.” Upon hearing this, the officer prostrated himself at the feet of the rebbe and kissed them. Then, he directed himself towards the oylam and shouted out to them, "You should be proud to have such a leader of your religion. I wish for all of you to be healthy and all the best.”

 

Y.F. 

Isaac Braunstein

(Israel)

Was present during the story

קולונל צבאי משבח את ר' ישראל מבוהוש

צו ר' ישראל בוהושער איז אין 1917 בשעת דער מלחמה געקומען אן ארמע קאלאנעל. עס איז געווען אין שבת און דער רבי האט געהאלטען נאך אין מיטן דאווענען. דער אפיציר האט געוואלט אן אוידיענץ. דער בוהושער האט אים אבער נישט געוואלט אויפנעמען ווייל עס איז געווען שבת. דער אפיציר האט זיך אבער איינגעעקשנ'ט און געטענ'עט אז זיין אוידיענץ איז צוליב מלחמה צוועקען און ער מוס זעען דעם רבי'ן. האט דער בוהושער ענדליך בעשטאנען דארויף און אים אריינגעלאסט צו זיך אים חדר, אבער נאר מיט דעם תנאי. אז דער גאנצער עולם זאל מיטגעען. האט דער אפיציר איינפעשטאנען און איז געגאנגען אריים צום רבין.

האט ער אים דער ציילט דאס ער איז געקומען צוליב אן ענין וואס {וואס} לאסט אים נישט רוהען. אזוי וויע ער אליין איס געבוירען געווארען א קריסט, איז ער לכתחילה געגאנגען צום מעטראפאל אבער אזוי ער האט אים נישט געקענט געבען קיין צו פרידענשטעלענדיגע ענטפער איז ער געקומען צום ראש פון דעם יידישן דת – אים דעם בוהושער.

 

אבער איידער ער געט זיך פ דערציילען פון דעם פראבלעם וועט ער זיך אליין פארשטעלען. ער איז א הויכער אפיציר אין דער ארמע – א דאקטער פילאזאפי, דאקטאר כעמי, דר. אינזשונער, דר. אדוואקאט, א צייטונגסשרייבער און א פריידענקער. אזוי ווי ער איס אן אדוואקאט איז זיין אףאויפגאבע אין דער ארמיי אז די זאלדאטען זאלען שווערען טרייהייט צום לאנד פאר אים אזוי ווי ער איז א גרויסער פאטריאט אבער אין דער זעלבער צייט א פריידענקער וויל ער וויסען צו די שבועה וואס די זאלדאטען שווערען לויט זיין נוסח איז א ריכטיגער אדער נישט.

הייסט אים דער רבי נאך אמאל אויס רעכענען זיינע טיטולים און דערזאגט זיך נאכאמאל איבער.

שטעלט אים דער בוהושער א פראגע: וואס פאר א פארב {האט} [האר] זענען פאראן ביי מענשען – ענט פערט דער אפיציר, ברוין, שווארץ, בלאנד און גרוי. און ביי עופות? זאגט ער פארשידענע פארבען – כמעט אלע פארבען פונ'ם רעגנבויגען.

פרעגט אים דער רבי: פארוואס ביי מענשען זענען נאר די פארבען און ביי עופות זענען פאראן אלע. ווייס דער אפיציר אים נישט צו ענטפערן. פרעגט אים דער רבי נאכאמאל אפשר קענט איר ענטפערן לויט דער תורה פון כעמי. ניין – זאגט אים דער אפיציר. רעכענט ער אים אויס די אלע געביטע וואו ער האט באקומען דעם טיטעל דאקטאר – אבער דער אפיציר ווייס אלס נישט צו ענטפערן.

רופט זיך אב דער בוהושער: ווייסט דו פארוואס די פארבען פון די עופות זענען אזוי קולירפיל ווייל ג-ט האט אזוי געהייסען האסט דו שוין א סימן ראיה דאס עס איס דא א ג-ט אויף דער וועלט.

דאפאר דארפסט צו דיך נישט זארגען ווייל די זאלדאטען שווערען צו ג-ט נישט צו דיר.

אז דער אפיציר האט דאס דערהערט איז ער געפאלען דעם רבי'ן צו די פיס און האט אים געקושט די פיס.

און האט זיך א קער געגעבען צום עולם און אויסגעשריען צו זיי: זייט שטאלץ מיט דעם דאס איר האט אזא ראש פון אייער רעליגסן. איין זאך ווינש איך אייך איר זאלט איינער אים אנדערען געזונד און אלס גוטס.

 

י.פ)

אייזק בראנשטיין

(ישראל)

געווען אליין ביי דער מעשה

קולונל צבאי משבח את ר' ישראל מבוהוש

בשנת 1917, בזמן המלחמה, הגיע אל ר' ישראל מבוהוש קולונל צבאי אחד. זה היה בשבת כשהרבי היה בדיוק באמצע התפילה. הקצין רצה לקבוע פגישה [עם הרבי], אולם הרבי מבוהוש לא רצה לקבלו משום שזה היה בשבת. אף על פי כן הקולונל המשיך להתעקש והתווכח שהפגישה שלו נוגע למלחמה, ושהוא חייב לראות את הרבי. בסופו של דבר הרבי מבוהוש הסכים והרשה לו להיכנס לחדרו, אולם רק בתנאי שכל הקהל יצטרף אליו. הקצין הסכים ונכנס אל הרבי. 

הוא סיפר לרבי שהוא בא בעניין שהטריד את מנוחתו. בגלל שהוא עצמו נולד נוצרי הוא נסע קודם כל למטרופוליס [לחפש תשובה לעניין שהטריד אותו], אבל בגלל שלא הצליח לקבל תשובה מספקת הוא בא אליו, לראש הדת היהודית – הרבי מבוהוש. 

אך לפני שהוא מספר על הבעיה שלו, הוא יציג את עצמו. הוא קצין בכיר בצבע – דוקטור לפילוסופיה, דוקטור לכימיה, דוקטור להנדסה, דוקטור למשפטים, עיתונאי, ובעל חשיבה ביקורתית. מכיוון שהוא עורך דין אז במסגרת תפקידו הצבאי הוא אחראי לדאוג שהחיילים ישבעו לנאמנות למדינה בפניו, מכיוון שהוא פטריוט. אבל בו-בזמן הוא גם בעל חשיבה ביקורתית אז הוא רוצה לדעת אם נוסח השבועה של החיילים נכון או לא.

הרבי הורה לו למנות את התארים שלו עוד הפעם, וכך עשה.

שאל אותו הרבי מבוהוש: "מהם גווני השיער השונים שיש לאנשים?"

ענה הקצין: "חום, שחור, בלונדיני, אפור"

"ואצל עופות?"

הקצין השיב ומנה כל מיני צבעים כמעט את כל גווני הקשת.

שאל אותו הרבי: "מדוע לאנשים יש רק את הצבעים הללו ולעופות יש כל כך הרבה?"

לא ידע הקצין מה לענות.

שאל אותו הרבי עוד הפעם "אולי אתה יכול לענות מתוך לימודי הכימיה שלך?" "לא" אמר לו הקצין. מנה לפניו הרבי את כל התחומים שהביאו לו את התואר דוקטור, אבל הקצין לא ידע לענות.

קרא אליו הרבי מבוהוש: "האם אתה יודע מדוע העופות כל כך צבעוניים? בגלל שכך אלוהים הורה. זו הוכחה שיש אלוהים לעולם. לכן, אין צורך לדאוג. החיילים נשבעים לאלוהים, לא לך."

כשהקצין שמע זאת, הוא נפל לרגלי הרבי ונישק את רגליו. אז הוא הסתובב כלפי הקהל  וזעק בפניהם: "אתם צריכים להיות גאים בו, גאים שלדת שלכם יש כזה מנהיג. אני מאחל לכם דבר אחד – שכל אחד ואחד מכם יהיה בריא ותזכו לכל טוב!"

 

י.פ.

אייזק בראנשטיין (ישראל) היה נוכח בזמן המעשה.

An Army Colonel Praises the Bohusher

In 1917, while the War was ongoing, a destitute colonel approached the Bohusher. It was the Sabbath and the Bohusher was in the midst of his prayers. The colonel desired an audience, but the Bohusher was hesitant to receive him since it was the Sabbath. Despite this, the colonel persisted and argued that his audience was related to the War and that he must see the Rebbe. Eventually, the Bohusher consented, but only on the condition that the entire oylam (public) should come along. The colonel agreed and went into the Rebbe's room. He told the Rebbe that he came regarding a matter that was troubling him, and he had no peace of mind as a result.      He was originally born as a Christian, he first went to the Metropolis but was not given a satisfactory answer. Therefore, he decided to approach the head of the Jewish religion – the Bohusher. But before he reveals his problem, he will introduce himself. He is a high-ranking officer in the army, holding multiple doctorates in Philosophy, Chemistry, Engineering, and Law. He is also a journalist and a freethinker. As a lawyer, he is responsible for having soldiers swear loyalty to their country, as he is a great patriot. But simultaneously, as a freethinker, he wants to know      whether the oath the soldiers take according to his formulation is correct or not. The Rebbe instructed the officer to repeat his titles, and he did so. The Rebbe asked the officer to repeat his titles, and he did so. Then, the Bohusher asked him, "What are the different hair colors that humans have?" The officer responds with "brown, black, blond, and grey."

“And birds?” 

The officer listed off a variety of colors, including almost all the colors of the rainbow. The Rebbe then questioned him, "Why do humans only have a limited range of colors, while birds have such a vast array?” The officer was unsure how to respond. The Rebbe then asked him, “Maybe you can provide an answer based on the teachings of chemistry?” “No,” replies the officer. The Rebbe proceeded to list all the domains in which the officer held a doctorate, but still, the officer was at a loss for an answer. Finally, the Bohusher declared, "Do you know why birds are so colorful? It's because God made them that way. This is proof that there is a God in the world! So, there is no need for you to be concerned because the soldiers are taking an oath to God, not to you.” Upon hearing this, the officer prostrated himself at the feet of the rebbe and kissed them. Then, he directed himself towards the oylam and shouted out to them, "You should be proud to have such a leader of your religion. I wish for all of you to be healthy and all the best.”

 

Y.F. 

Isaac Braunstein

(Israel)

Was present during the story

קולונל צבאי משבח את ר' ישראל מבוהוש

צו ר' ישראל בוהושער איז אין 1917 בשעת דער מלחמה געקומען אן ארמע קאלאנעל. עס איז געווען אין שבת און דער רבי האט געהאלטען נאך אין מיטן דאווענען. דער אפיציר האט געוואלט אן אוידיענץ. דער בוהושער האט אים אבער נישט געוואלט אויפנעמען ווייל עס איז געווען שבת. דער אפיציר האט זיך אבער איינגעעקשנ'ט און געטענ'עט אז זיין אוידיענץ איז צוליב מלחמה צוועקען און ער מוס זעען דעם רבי'ן. האט דער בוהושער ענדליך בעשטאנען דארויף און אים אריינגעלאסט צו זיך אים חדר, אבער נאר מיט דעם תנאי. אז דער גאנצער עולם זאל מיטגעען. האט דער אפיציר איינפעשטאנען און איז געגאנגען אריים צום רבין.

האט ער אים דער ציילט דאס ער איז געקומען צוליב אן ענין וואס {וואס} לאסט אים נישט רוהען. אזוי וויע ער אליין איס געבוירען געווארען א קריסט, איז ער לכתחילה געגאנגען צום מעטראפאל אבער אזוי ער האט אים נישט געקענט געבען קיין צו פרידענשטעלענדיגע ענטפער איז ער געקומען צום ראש פון דעם יידישן דת – אים דעם בוהושער.

 

אבער איידער ער געט זיך פ דערציילען פון דעם פראבלעם וועט ער זיך אליין פארשטעלען. ער איז א הויכער אפיציר אין דער ארמע – א דאקטער פילאזאפי, דאקטאר כעמי, דר. אינזשונער, דר. אדוואקאט, א צייטונגסשרייבער און א פריידענקער. אזוי ווי ער איס אן אדוואקאט איז זיין אףאויפגאבע אין דער ארמיי אז די זאלדאטען זאלען שווערען טרייהייט צום לאנד פאר אים אזוי ווי ער איז א גרויסער פאטריאט אבער אין דער זעלבער צייט א פריידענקער וויל ער וויסען צו די שבועה וואס די זאלדאטען שווערען לויט זיין נוסח איז א ריכטיגער אדער נישט.

הייסט אים דער רבי נאך אמאל אויס רעכענען זיינע טיטולים און דערזאגט זיך נאכאמאל איבער.

שטעלט אים דער בוהושער א פראגע: וואס פאר א פארב {האט} [האר] זענען פאראן ביי מענשען – ענט פערט דער אפיציר, ברוין, שווארץ, בלאנד און גרוי. און ביי עופות? זאגט ער פארשידענע פארבען – כמעט אלע פארבען פונ'ם רעגנבויגען.

פרעגט אים דער רבי: פארוואס ביי מענשען זענען נאר די פארבען און ביי עופות זענען פאראן אלע. ווייס דער אפיציר אים נישט צו ענטפערן. פרעגט אים דער רבי נאכאמאל אפשר קענט איר ענטפערן לויט דער תורה פון כעמי. ניין – זאגט אים דער אפיציר. רעכענט ער אים אויס די אלע געביטע וואו ער האט באקומען דעם טיטעל דאקטאר – אבער דער אפיציר ווייס אלס נישט צו ענטפערן.

רופט זיך אב דער בוהושער: ווייסט דו פארוואס די פארבען פון די עופות זענען אזוי קולירפיל ווייל ג-ט האט אזוי געהייסען האסט דו שוין א סימן ראיה דאס עס איס דא א ג-ט אויף דער וועלט.

דאפאר דארפסט צו דיך נישט זארגען ווייל די זאלדאטען שווערען צו ג-ט נישט צו דיר.

אז דער אפיציר האט דאס דערהערט איז ער געפאלען דעם רבי'ן צו די פיס און האט אים געקושט די פיס.

און האט זיך א קער געגעבען צום עולם און אויסגעשריען צו זיי: זייט שטאלץ מיט דעם דאס איר האט אזא ראש פון אייער רעליגסן. איין זאך ווינש איך אייך איר זאלט איינער אים אנדערען געזונד און אלס גוטס.

 

י.פ)

אייזק בראנשטיין

(ישראל)

געווען אליין ביי דער מעשה

כתב יד פרידמן