אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
ר' וואלף קיציס גידל יתום אחד והבעש"ט גידל יתומה. הבעש"ט הבטיח בעבורה נדוניה של 200 עד 300 רובל. כשהגיע זמן החתונה ולבעש"ט לא הייתה נדוניה, ר' וואלף כתב לבעש"ט מכתב בו ציין שאי אפשר לעשות את החופה עד שמשיגים את הנדוניה. אולם, זה לא עזר כי לא היה כסף כלל.
בינתיים, התרחש מעשה עם פדיון שבויים והבעש"ט נתן הבטחה [לתרום] 200 רובל, אז הפרנס לווה את הכסף מהפריץ.
פעם אחת, הפריץ דרש את הכסף בחזרה, ו[אמר ש] אם הוא לא יקבל אותו בתוך שבועיים הוא יכבול בשלשלאות את הפרנס ואת הבעש"ט.
אמר הבעש"ט לפרנס: "הנה הכסף עבור הוצאות הנסיעה לפריץ, ראה אם אתה יכול להשיג מהפריץ כסף עבור הנדוניה."
הפרנס הביט בו כמשוגע – הפריץ דורש את החובות שלו והבעש"ט רוצה עוד החזר עבור נדוניה?!
אולם, זה בכל זאת היה הבעש"ט, אז הוא ציית לו.
כשהפרנס הגיע אל הפריץ – הוא מצא אותו בשעת אכילה וכמובן לא הורשה להיכנס פנימה.
בזמן שהמתין, הוא חשב על רעיון – הוא צריך לבקש מהפריץ את החשבון המדויק על מה שהוא דורש כדי לוודא שזה נכון.
כשהפריץ סיים את ארוחתו, הוא יצא החוצה וערך את החשבון ומצאו שהפריץ חייב 200 רובל. אז הפריץ נתן את לו סכום הכסף.
כך לבעש"ט היה את הכסף הנדרש עבור נדוניה, והחתונה נערכה בשעה טובה.
י.פ.
הרבי מקינוב
R. Wolf Kitzes1 raised an orphan boy, and the Besht [raised an] orphan girl. The Besht promised a dowry of 200-300 Rubles. The time for the wedding approached and the Besht did not have money to pay the dowry. R. Wolf wrote a letter to the Besht stating that they would not be able to go to the Chuppa until the dowry was set aside. But it didn’t help – there was no money.
In the meantime, an episode relating to the redeeming of captives took place, and the Besht pledged the sum of 200 Rubles, and the Parnes2 borrowed the money from the Poritz.
Once the Poritz demanded that the money be returned [and threatened] that if he didn’t receive the money within two weeks he would place both the Besht and the Parnes in chains.
The Besht told the Parnes: here is money for expenses and travel to the Poritz and see if you can obtain from the Poritz money for the dowry.
The Parnes looked at him [the Besht] as if he were crazy – the Poritz is demanding that the debt be repaid, while the Besht wants a refund for a dowry.
But it was the Besht after all and he obeyed him.
Thus, the Parnes came to the Poritz – he arrived while the Poritz was eating and naturally, they did not admit him [to see the Poritz].
While he was waiting, he came up with an ingenious idea – to ask the Poritz to see his records to ascertain whether he really owed the money.
After the Poritz finished eating and came out, they added up the figures and discovered that it was indeed the Poritz who owed 200 Rubles. The Poritz paid the debt.
The Besht thus obtained the money for the dowry and the wedding took place in an auspicious hour.
I.F.
Kinever Rebbe
ר' וואלף קיצית האט מגדל געווען א יתום און דער בעש"ט א יתומה. האט דער בעש"ט צוגעזאגט נדן – 200 צו 300 רובעל. עס איס געקומען די צייט צו מאכען חתונה און דער בעש"ט האט נישט געהאט דען נדן. האט ר' וואלף געשריבען דעם בעש"ט א בריף אז מען וועט נישט קענען גען צו דער חופה ביז מען וועט אנגרייטען דען נדן. אבער עס האט נישט געהאלפען – עס איס נישט דא קיין געלד.
אינצווישען האט זיך געטראפען א מעשה מיט א פדיון שבויים און דער בעש"ט {האג} [האט] געגעבען א גאראנטי אויף 200 רובעלן, און דער פרנס האט דאס געלד געליען פון דעם פריץ.
איינמאל האט דער פרץ פריץ פערלאנגט דאס געלד און אויב ער וועט עס נישט האבען אין 2 וואכען וועט ער סיי דעם פרנס און דעם בעש"ט שמייסען אין קייטען.
האט דער בעשט געזאגט דעם פרנס: נא דיר געלט אויף הוצאות און פאר צום פריץ און זע אויב די קענסט נעמען פונ'ם פריץ בייפאר מיר אויף נדן.
דער פרנס האט אים אנגעקוקט ווי א משוגענער – דא מוהנט דער פריץ די חובות און דער בעשט וויל נאך אן עודף אויף נדן.
אבער עס איס דאך פארט דער בעש"ט האט ער אים געפאלגט.
איז דער פרנס געקומען צום פריץ – האט ער אים געטראפען עסען און מען האט אים נאטירליך נישט צוגעלאסט.
אזוי ווי ער האט געווארט איז ער געפאלען אויף דער המצאה – זאל ער בעטען דעם פריץ פאר א חשבון צו וואס ער מוהנט איז טאקי ריכטיג.
אז דער פריץ איס פארטיג געווארען מיט דען עסען איז ער הערויסגעקומען און אז מען האט געמאכט דעם חשבון האט מען געפונען דאס דער פריץ איז גאר שולדיג געווען 200 רובעל. דער פריץ האט געגעבען די סומע געלד.
האט דער בעש"ט געהאט דאס נייטיגע געלד אויף נדן און די חתונה איז געווען בשעה טובה.
י.פ)
קיניווער רבי
ר' וואלף קיציס גידל יתום אחד והבעש"ט גידל יתומה. הבעש"ט הבטיח בעבורה נדוניה של 200 עד 300 רובל. כשהגיע זמן החתונה ולבעש"ט לא הייתה נדוניה, ר' וואלף כתב לבעש"ט מכתב בו ציין שאי אפשר לעשות את החופה עד שמשיגים את הנדוניה. אולם, זה לא עזר כי לא היה כסף כלל.
בינתיים, התרחש מעשה עם פדיון שבויים והבעש"ט נתן הבטחה [לתרום] 200 רובל, אז הפרנס לווה את הכסף מהפריץ.
פעם אחת, הפריץ דרש את הכסף בחזרה, ו[אמר ש] אם הוא לא יקבל אותו בתוך שבועיים הוא יכבול בשלשלאות את הפרנס ואת הבעש"ט.
אמר הבעש"ט לפרנס: "הנה הכסף עבור הוצאות הנסיעה לפריץ, ראה אם אתה יכול להשיג מהפריץ כסף עבור הנדוניה."
הפרנס הביט בו כמשוגע – הפריץ דורש את החובות שלו והבעש"ט רוצה עוד החזר עבור נדוניה?!
אולם, זה בכל זאת היה הבעש"ט, אז הוא ציית לו.
כשהפרנס הגיע אל הפריץ – הוא מצא אותו בשעת אכילה וכמובן לא הורשה להיכנס פנימה.
בזמן שהמתין, הוא חשב על רעיון – הוא צריך לבקש מהפריץ את החשבון המדויק על מה שהוא דורש כדי לוודא שזה נכון.
כשהפריץ סיים את ארוחתו, הוא יצא החוצה וערך את החשבון ומצאו שהפריץ חייב 200 רובל. אז הפריץ נתן את לו סכום הכסף.
כך לבעש"ט היה את הכסף הנדרש עבור נדוניה, והחתונה נערכה בשעה טובה.
י.פ.
הרבי מקינוב
R. Wolf Kitzes1 raised an orphan boy, and the Besht [raised an] orphan girl. The Besht promised a dowry of 200-300 Rubles. The time for the wedding approached and the Besht did not have money to pay the dowry. R. Wolf wrote a letter to the Besht stating that they would not be able to go to the Chuppa until the dowry was set aside. But it didn’t help – there was no money.
In the meantime, an episode relating to the redeeming of captives took place, and the Besht pledged the sum of 200 Rubles, and the Parnes2 borrowed the money from the Poritz.
Once the Poritz demanded that the money be returned [and threatened] that if he didn’t receive the money within two weeks he would place both the Besht and the Parnes in chains.
The Besht told the Parnes: here is money for expenses and travel to the Poritz and see if you can obtain from the Poritz money for the dowry.
The Parnes looked at him [the Besht] as if he were crazy – the Poritz is demanding that the debt be repaid, while the Besht wants a refund for a dowry.
But it was the Besht after all and he obeyed him.
Thus, the Parnes came to the Poritz – he arrived while the Poritz was eating and naturally, they did not admit him [to see the Poritz].
While he was waiting, he came up with an ingenious idea – to ask the Poritz to see his records to ascertain whether he really owed the money.
After the Poritz finished eating and came out, they added up the figures and discovered that it was indeed the Poritz who owed 200 Rubles. The Poritz paid the debt.
The Besht thus obtained the money for the dowry and the wedding took place in an auspicious hour.
I.F.
Kinever Rebbe
ר' וואלף קיצית האט מגדל געווען א יתום און דער בעש"ט א יתומה. האט דער בעש"ט צוגעזאגט נדן – 200 צו 300 רובעל. עס איס געקומען די צייט צו מאכען חתונה און דער בעש"ט האט נישט געהאט דען נדן. האט ר' וואלף געשריבען דעם בעש"ט א בריף אז מען וועט נישט קענען גען צו דער חופה ביז מען וועט אנגרייטען דען נדן. אבער עס האט נישט געהאלפען – עס איס נישט דא קיין געלד.
אינצווישען האט זיך געטראפען א מעשה מיט א פדיון שבויים און דער בעש"ט {האג} [האט] געגעבען א גאראנטי אויף 200 רובעלן, און דער פרנס האט דאס געלד געליען פון דעם פריץ.
איינמאל האט דער פרץ פריץ פערלאנגט דאס געלד און אויב ער וועט עס נישט האבען אין 2 וואכען וועט ער סיי דעם פרנס און דעם בעש"ט שמייסען אין קייטען.
האט דער בעשט געזאגט דעם פרנס: נא דיר געלט אויף הוצאות און פאר צום פריץ און זע אויב די קענסט נעמען פונ'ם פריץ בייפאר מיר אויף נדן.
דער פרנס האט אים אנגעקוקט ווי א משוגענער – דא מוהנט דער פריץ די חובות און דער בעשט וויל נאך אן עודף אויף נדן.
אבער עס איס דאך פארט דער בעש"ט האט ער אים געפאלגט.
איז דער פרנס געקומען צום פריץ – האט ער אים געטראפען עסען און מען האט אים נאטירליך נישט צוגעלאסט.
אזוי ווי ער האט געווארט איז ער געפאלען אויף דער המצאה – זאל ער בעטען דעם פריץ פאר א חשבון צו וואס ער מוהנט איז טאקי ריכטיג.
אז דער פריץ איס פארטיג געווארען מיט דען עסען איז ער הערויסגעקומען און אז מען האט געמאכט דעם חשבון האט מען געפונען דאס דער פריץ איז גאר שולדיג געווען 200 רובעל. דער פריץ האט געגעבען די סומע געלד.
האט דער בעש"ט געהאט דאס נייטיגע געלד אויף נדן און די חתונה איז געווען בשעה טובה.
י.פ)
קיניווער רבי
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.