אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
בזמן שהרבי מאפטא התגורר ביאסי, הוא חשק לראות את ר' ברוך. אבל, הגבאים שידעו שר' ברוך מאוד קפדן, חששו שכשר' ברוך ישמע את הגוזמאות של הרבי מאפטא, ויראה כיצד הוא אוכל (הרבי מאפטא אכל המון) זה יעורר מחלוקת. אבל, זה לא עזר – והרבי מאפטא נסע ובא אל ר' ברוך לשבת.
בערב בזמן הטיש, הגישו אטריות – קערה מלאה. בתחילה, הרבי מאפטא אכל עם כף, אבל במהרה הוא לקח את הקערה בידיו והתחיל לאכול ישר מהקערה. חששו שאכילה זו תטריד את ר' ברוך. אבל לא! הוא רק אמר: "ראו כיצד איש אחד להוט לקורבנות!" ולאחר מכן, הוא כיבד אותו לומר תורה.
בשבת בבוקר, ר' ברוך עוד הפעם כיבד את הרבי מאפטא לומר תורה.
בסעודה שלישית, הרבי מאפטא לא רצה ללכת לטיש – הוא אמר: "אני אמרתי תורה בערב שבת, ובשבת בבוקר – אני חושש שהוא עוד הפעם יכבד אותי בכך."
אז ר' ברוך הבטיח לו שהוא יאמר תורה אבל שהוא צריך לבוא. אז הוא בא.
במהלך סעודה שלישית, ר' ברוך החל לומר קטע מן הזוהר – אבל רק בלשון פשוטה – בלא שום הסבר.
לאחר ברכת המזון, הלך הרבי מאפטא הביתה אל הפונדק – הוא אמר למקורבו: "ר' ברוך ממש דכדך אותי עם התורה שלו." ור' ברוך אמר על הגוזמאות של הרבי מאפטא: "פיו הוא משקולת זהב."
י.פ.
אלעזר זאהן ממעז'יבוז'
When the Apter Rebbe lived in Jassy he wished to go meet R. Baruch. However, his servants, who knew that R. Baruch was a very stern person, feared that when R. Baruch heard the Apter Rabbi’s exaggerations and saw the way he eats (the Apter Rebbe would eat a great deal) this would result in a dispute.
But nothing could dissuade him – and the Apter Rebbe left, and he came for the Sabbath to R. Baruch. At night at the table [tish] they served noodles – an entire bowl. First, the Apter Rebbe ate with a spoon, but he soon took the bowl in his hands and began to eat out of the bowl.
They were afraid that this kind of eating would bother R. Baruch. No! He only said: “Look how a Jew lusts after the Temple sacrifices!” Later, he invited him to give over teachings.
Sabbath morning, he again invited the Apter to give over teachings.
At the third meal, the Apter Rebbe did not wish to go to the table – he said – “I gave over teachings Friday night and Sabbath morning – I fear that he will honor me again [to give over teachings].”
R. Baruch promised him that he would give over the teachings but that he should come. So he came. At the third meal R. Baruch began to recite a passage from the Zohar – but only the simple reading – without any explanation.
After the blessing after meals, the Apter Rebbe went home to his guesthouse – and he said to one of those close to him: “R. Baruch verily broke me with his teachings.”
And R. Baruch said regarding the Apter’s exaggerations: “His mouth is a golden weight.”
I.F.
Elazar Zohn
A Mezibuzer
בשעת דער אבטער רב האט געוווינט אין יאס האט זיך אים פארגלוסט ער זאל פארען זיך זעען מיט ר' ברוך. די גבאים אבער וואס האבען געוואוסט דאס ר' ברוך איז זייער א שטרענגער האבען מורא געהאט אז עס וועט קומען צו א מחלוקת ווען ר' ברוך וועט הערען דעם אבטער'ס רב גוזמאות און זעען דאס עסען זיינס (דער אבטער רבי האט געוואלדיג פיל געגעסען)
אבער עס האט גאר נישט געהאלפען – און דער אפטער רב איז געפארען און געקומען אויף שבת צו ר' ברוך. ביי נאכט ביים טיש האט מען דערלאנגט לאקשען – א גאנצע שיסעל. ערשט האט דער אבטער רב געגעסען מיט א לעפעל אבער באלד האט ער גענומען די שיסעל און אין די הענד און אנגעהויבען צו עסען פון דער שיסעל.
האט מען מורא געהאט אז דאס מין עסען וועט הארען ר' ברוך. ניין! ער האט זיך נאר אנגערופען – זעעט נאר ווי א מענש איז איז {לאוד} [להוט] נאך קרבנות! און שפעטער האט ער אים מכבד געווען צו זאגען תורה.
שבת אין דער פרי האט ר' ברוך ווייטער מכבד געווען דעם אבטער צו זאגען תורה.
צו שלש סעודות האט דער אבטער רב נישט געוואלט גייען צום טיש – ער האט געזאגט – איך האב געזאגט תורה פרייטאג צו נאכט און שבת אין דער פרי – איך האב מורא ער וועט מיך נאכאמאל מכבד זיין.
האט אים ר' ברוך צוגעזאגט אז ער וועט זאגען תורה אבער ער זאל קומען.
איז ער געקומען. ביי שלש סעודות האט ר' ברוך אנגעהויבען צו זאגען זהר א שטיקעל זהר – אבער נאר דעם פראסטען לשון – קיין שום פסק פשט.
נאך דעם בענשען איז דער אפטער רב אהיימגעגאנגען צו זיין שטאנציע – האט ער זיך אנגערופען צו זיין מקורב. ר' ברוך האט מיך ממש צערבראכען מיט זיין תורה.
און ר' ברוך האט זיך אנגערופען אויף דעם אפטער'ס גוזמאות: זיין מויל איז א גאלדגעוויכט.
י.פ)
]אלעזר זאהן
א מעזשביזשער
בזמן שהרבי מאפטא התגורר ביאסי, הוא חשק לראות את ר' ברוך. אבל, הגבאים שידעו שר' ברוך מאוד קפדן, חששו שכשר' ברוך ישמע את הגוזמאות של הרבי מאפטא, ויראה כיצד הוא אוכל (הרבי מאפטא אכל המון) זה יעורר מחלוקת. אבל, זה לא עזר – והרבי מאפטא נסע ובא אל ר' ברוך לשבת.
בערב בזמן הטיש, הגישו אטריות – קערה מלאה. בתחילה, הרבי מאפטא אכל עם כף, אבל במהרה הוא לקח את הקערה בידיו והתחיל לאכול ישר מהקערה. חששו שאכילה זו תטריד את ר' ברוך. אבל לא! הוא רק אמר: "ראו כיצד איש אחד להוט לקורבנות!" ולאחר מכן, הוא כיבד אותו לומר תורה.
בשבת בבוקר, ר' ברוך עוד הפעם כיבד את הרבי מאפטא לומר תורה.
בסעודה שלישית, הרבי מאפטא לא רצה ללכת לטיש – הוא אמר: "אני אמרתי תורה בערב שבת, ובשבת בבוקר – אני חושש שהוא עוד הפעם יכבד אותי בכך."
אז ר' ברוך הבטיח לו שהוא יאמר תורה אבל שהוא צריך לבוא. אז הוא בא.
במהלך סעודה שלישית, ר' ברוך החל לומר קטע מן הזוהר – אבל רק בלשון פשוטה – בלא שום הסבר.
לאחר ברכת המזון, הלך הרבי מאפטא הביתה אל הפונדק – הוא אמר למקורבו: "ר' ברוך ממש דכדך אותי עם התורה שלו." ור' ברוך אמר על הגוזמאות של הרבי מאפטא: "פיו הוא משקולת זהב."
י.פ.
אלעזר זאהן ממעז'יבוז'
When the Apter Rebbe lived in Jassy he wished to go meet R. Baruch. However, his servants, who knew that R. Baruch was a very stern person, feared that when R. Baruch heard the Apter Rabbi’s exaggerations and saw the way he eats (the Apter Rebbe would eat a great deal) this would result in a dispute.
But nothing could dissuade him – and the Apter Rebbe left, and he came for the Sabbath to R. Baruch. At night at the table [tish] they served noodles – an entire bowl. First, the Apter Rebbe ate with a spoon, but he soon took the bowl in his hands and began to eat out of the bowl.
They were afraid that this kind of eating would bother R. Baruch. No! He only said: “Look how a Jew lusts after the Temple sacrifices!” Later, he invited him to give over teachings.
Sabbath morning, he again invited the Apter to give over teachings.
At the third meal, the Apter Rebbe did not wish to go to the table – he said – “I gave over teachings Friday night and Sabbath morning – I fear that he will honor me again [to give over teachings].”
R. Baruch promised him that he would give over the teachings but that he should come. So he came. At the third meal R. Baruch began to recite a passage from the Zohar – but only the simple reading – without any explanation.
After the blessing after meals, the Apter Rebbe went home to his guesthouse – and he said to one of those close to him: “R. Baruch verily broke me with his teachings.”
And R. Baruch said regarding the Apter’s exaggerations: “His mouth is a golden weight.”
I.F.
Elazar Zohn
A Mezibuzer
בשעת דער אבטער רב האט געוווינט אין יאס האט זיך אים פארגלוסט ער זאל פארען זיך זעען מיט ר' ברוך. די גבאים אבער וואס האבען געוואוסט דאס ר' ברוך איז זייער א שטרענגער האבען מורא געהאט אז עס וועט קומען צו א מחלוקת ווען ר' ברוך וועט הערען דעם אבטער'ס רב גוזמאות און זעען דאס עסען זיינס (דער אבטער רבי האט געוואלדיג פיל געגעסען)
אבער עס האט גאר נישט געהאלפען – און דער אפטער רב איז געפארען און געקומען אויף שבת צו ר' ברוך. ביי נאכט ביים טיש האט מען דערלאנגט לאקשען – א גאנצע שיסעל. ערשט האט דער אבטער רב געגעסען מיט א לעפעל אבער באלד האט ער גענומען די שיסעל און אין די הענד און אנגעהויבען צו עסען פון דער שיסעל.
האט מען מורא געהאט אז דאס מין עסען וועט הארען ר' ברוך. ניין! ער האט זיך נאר אנגערופען – זעעט נאר ווי א מענש איז איז {לאוד} [להוט] נאך קרבנות! און שפעטער האט ער אים מכבד געווען צו זאגען תורה.
שבת אין דער פרי האט ר' ברוך ווייטער מכבד געווען דעם אבטער צו זאגען תורה.
צו שלש סעודות האט דער אבטער רב נישט געוואלט גייען צום טיש – ער האט געזאגט – איך האב געזאגט תורה פרייטאג צו נאכט און שבת אין דער פרי – איך האב מורא ער וועט מיך נאכאמאל מכבד זיין.
האט אים ר' ברוך צוגעזאגט אז ער וועט זאגען תורה אבער ער זאל קומען.
איז ער געקומען. ביי שלש סעודות האט ר' ברוך אנגעהויבען צו זאגען זהר א שטיקעל זהר – אבער נאר דעם פראסטען לשון – קיין שום פסק פשט.
נאך דעם בענשען איז דער אפטער רב אהיימגעגאנגען צו זיין שטאנציע – האט ער זיך אנגערופען צו זיין מקורב. ר' ברוך האט מיך ממש צערבראכען מיט זיין תורה.
און ר' ברוך האט זיך אנגערופען אויף דעם אפטער'ס גוזמאות: זיין מויל איז א גאלדגעוויכט.
י.פ)
]אלעזר זאהן
א מעזשביזשער
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
