אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
כשהרבי מרוז'ין השתחרר מההאשמות של מוסרים, המושל עוד טען שמאחר והרבי מרוז'ין הוא כל כך חשוב, הוא חושש מכך שאנשים יהפכו אותו למלך על ישראל – ולכן צריך לשלוח אותו לסיביר ולא לאפשר לו לקחת יותר מעשרה יהודים איתו בעבור מניין.
אולם, לפני שהצו מהמושל התפרסם – הרבי מרוז'ין, מיד לאחר שהשתחרר מהכלא – התיישב אל השולחן. הוא קרא לגבאי להעמיד יין לפניו עבור מישהו והזכיר את שמו. הגבאי – שידע שהיהודי לא בחיים, ולכן לא קרא בקול בשמו. אז הרבי מרוז'ין אמר עוד הפעם – "נו, תעמיד את היין!" קרא הגבאי אל הרבי מרוז'ין "אבל מדוע? רבי, היהודי כבר אינו בין חיים." הרבי מרוז'ין ענה: "אתה חושב שאני לא יודע? אבל ראה כיצד חסיד אמיתי, אפילו בעולם הבא, מסכן את חייו עבור הרבי שלו" והוא סיפר את הסיפור הבא:
כששמעו על הצו של המושל הכריזו שמי שיגלה לרבי מרוז'ין על הצו, יאבד את חלקו בגן עדן. אחד החסידים קרא שזה שווה לו לאבד את חלקו בגן עדן, כל עוד הוא יציל את הרבי מרוז'ין. הוא בא אל הרבי מרוז'ין וסיפר לו על הסכנה שאיימה עליו. הרבי מרוז'ין ענה לו "למרות שבית דין של מעלה פסקו כך – אני לא מסכים! אני לא מסכים שישלחו אותי לסיביר – אני לא רוצה מה שהם רוצים."
הרבי מרוז'ין סיים את הסיפור באמרו "היהודי הזה היה הראשון לבוא אלי – לכן אני מעמיד יין עבורו"
י.פ.
ירמי' כץ
חסיד בויאן
When the Ruzhiner was released from the ordeal of the informants the governor still argued that since the Ruzhiner was so eminent he feared that they would crown him king of Israel – so they needed to send him to Siberia and not allow him to take with him more than the Jews for a quorum.
But before the governor's degree was publicized – the Ruzhiner, soon after being released from prison, was sitting at the table [tish]. He told the attendant to put out wine for someone and he mentioned a name. The attendant, knowing that that Jew was no longer alive, did not call out the name. The Ruzhiner repeated – “Well, put out wine!” The attendant said to the Ruzhiner “But why? Rebbe, the Jew no longer lives.” The Ruzhiner replied: “Do you think that I don’t know? But see how a true follower [hasid], even in the next world risks his life for his Rebbe” – and he told the following story:
When they found out about the decree of the governor it was announced that whoever would reveal the decree to the Ruzhiner would lose their portion in the Garden of Eden. One follower called/said – that it is worth it to him to lose his heaven as long as he will save the Ruzhiner. So he came to the Ruzhiner and told him of the whole danger he was in. The Ruzhiner replied to him “Although the heavenly court decided so I do not consent to it – I do not agree that they should send me away to Siberia – I do not wish as they wish.”
The Ruzhiner concluded – “This Jew visited me first – this is why I am putting out wine for him.”
I.F.
Yirmiyahu Katz
Boyaner Hasid
אז מען האט דעם ריזשינער פרייגעשפראכען פון דער קלאגע וועגען דער די מוסרים האט דער קאב גובערנאטאר נאכ אלס געטענעטדאס אזוי ווי דער ריזשינער איז אזוי אנגעזען און ער האט מורא דאסמען וועט אים מאכען מלך בישראל פון ישראל – דארף מען אים אוועגשיקען קיין סיביר און אים נישט לאזען מיטנעמען מער ווי 10 יידן פאר א מנין.
נאך עדער דער אוקאז פון דעם גובערנאטאר איז פארשפרייט געווארען – איז דער ריזשינער – באלד נאך זיין ווערען באפרייט פון דעם געפענגעניש – געזעסען ביי א טיש. האט ער געהייסען דעם גבאי שטעלען וויין פאר איינעם און האט אנגעגעבען א נאמען. דער גבאי – דער- קענענדיג דאס דער ייד לעבט שוין נישט האט אבער נישט אויסגערופען דעם נאמען. זאגט דער ריזשינער נאכאמאל – נו שטעל וויין! רופט זיך דער גבאי אן צום ריזשינער – שטייטש – רבי דער ייד לעבט דאך שוין נישט. ענטפערט אים דער ריזשינער: וואס מיינסטואיך ווייס נישט און האט דערציילט די מעשה: אבער זעט ווי אן אמת'ער חסיד – אפילו אויף יענעם עולם שטעלט זיך איין דאס לעבען פאר זיין רבי'ן – און דערציילט די מעשה:
אז מען איז געווארע געווארען פון דעם אוקאז פון דעם גובערנאטאר האט מען אויסגערופען דאס דער וואס וועט ענטפלעקען דעם אוקאז פאר דעם ריזשינער וועט שוין פארלירען זיין חלק אין גן עדן. האט זיך א חסיד אנגערופען – אז עס איז אים כדאי ער זאל זאל פטר'ן דעם גן עדן אבי ער זאל ראטעווען דעם ריזשינער. איז ער געקומען צום ריזשינער און האט אים דערציילט די גאנצע געפאר וואס אים דראהט.
האט אים דער ריזשינער געענטפערט: חאטש דער בית דין שלמעלה האט אזוי געפסק'נט – בין איך אבער נישט מסכים – איך באשטיי נישט דאס מען זאל מיך אוועגשיקען קיין סיביר – איך וויל נישט אזוי ווי זיי ווילען.
האט דער ריזשינער אויסגעלאסט – אט דער ייד איז ערשט געווען ביי מיר – דאפאר שטעל איך וויין פאר אים.
י.פ)
ירמי' כץ
באיאנער חסיד
כשהרבי מרוז'ין השתחרר מההאשמות של מוסרים, המושל עוד טען שמאחר והרבי מרוז'ין הוא כל כך חשוב, הוא חושש מכך שאנשים יהפכו אותו למלך על ישראל – ולכן צריך לשלוח אותו לסיביר ולא לאפשר לו לקחת יותר מעשרה יהודים איתו בעבור מניין.
אולם, לפני שהצו מהמושל התפרסם – הרבי מרוז'ין, מיד לאחר שהשתחרר מהכלא – התיישב אל השולחן. הוא קרא לגבאי להעמיד יין לפניו עבור מישהו והזכיר את שמו. הגבאי – שידע שהיהודי לא בחיים, ולכן לא קרא בקול בשמו. אז הרבי מרוז'ין אמר עוד הפעם – "נו, תעמיד את היין!" קרא הגבאי אל הרבי מרוז'ין "אבל מדוע? רבי, היהודי כבר אינו בין חיים." הרבי מרוז'ין ענה: "אתה חושב שאני לא יודע? אבל ראה כיצד חסיד אמיתי, אפילו בעולם הבא, מסכן את חייו עבור הרבי שלו" והוא סיפר את הסיפור הבא:
כששמעו על הצו של המושל הכריזו שמי שיגלה לרבי מרוז'ין על הצו, יאבד את חלקו בגן עדן. אחד החסידים קרא שזה שווה לו לאבד את חלקו בגן עדן, כל עוד הוא יציל את הרבי מרוז'ין. הוא בא אל הרבי מרוז'ין וסיפר לו על הסכנה שאיימה עליו. הרבי מרוז'ין ענה לו "למרות שבית דין של מעלה פסקו כך – אני לא מסכים! אני לא מסכים שישלחו אותי לסיביר – אני לא רוצה מה שהם רוצים."
הרבי מרוז'ין סיים את הסיפור באמרו "היהודי הזה היה הראשון לבוא אלי – לכן אני מעמיד יין עבורו"
י.פ.
ירמי' כץ
חסיד בויאן
When the Ruzhiner was released from the ordeal of the informants the governor still argued that since the Ruzhiner was so eminent he feared that they would crown him king of Israel – so they needed to send him to Siberia and not allow him to take with him more than the Jews for a quorum.
But before the governor's degree was publicized – the Ruzhiner, soon after being released from prison, was sitting at the table [tish]. He told the attendant to put out wine for someone and he mentioned a name. The attendant, knowing that that Jew was no longer alive, did not call out the name. The Ruzhiner repeated – “Well, put out wine!” The attendant said to the Ruzhiner “But why? Rebbe, the Jew no longer lives.” The Ruzhiner replied: “Do you think that I don’t know? But see how a true follower [hasid], even in the next world risks his life for his Rebbe” – and he told the following story:
When they found out about the decree of the governor it was announced that whoever would reveal the decree to the Ruzhiner would lose their portion in the Garden of Eden. One follower called/said – that it is worth it to him to lose his heaven as long as he will save the Ruzhiner. So he came to the Ruzhiner and told him of the whole danger he was in. The Ruzhiner replied to him “Although the heavenly court decided so I do not consent to it – I do not agree that they should send me away to Siberia – I do not wish as they wish.”
The Ruzhiner concluded – “This Jew visited me first – this is why I am putting out wine for him.”
I.F.
Yirmiyahu Katz
Boyaner Hasid
אז מען האט דעם ריזשינער פרייגעשפראכען פון דער קלאגע וועגען דער די מוסרים האט דער קאב גובערנאטאר נאכ אלס געטענעטדאס אזוי ווי דער ריזשינער איז אזוי אנגעזען און ער האט מורא דאסמען וועט אים מאכען מלך בישראל פון ישראל – דארף מען אים אוועגשיקען קיין סיביר און אים נישט לאזען מיטנעמען מער ווי 10 יידן פאר א מנין.
נאך עדער דער אוקאז פון דעם גובערנאטאר איז פארשפרייט געווארען – איז דער ריזשינער – באלד נאך זיין ווערען באפרייט פון דעם געפענגעניש – געזעסען ביי א טיש. האט ער געהייסען דעם גבאי שטעלען וויין פאר איינעם און האט אנגעגעבען א נאמען. דער גבאי – דער- קענענדיג דאס דער ייד לעבט שוין נישט האט אבער נישט אויסגערופען דעם נאמען. זאגט דער ריזשינער נאכאמאל – נו שטעל וויין! רופט זיך דער גבאי אן צום ריזשינער – שטייטש – רבי דער ייד לעבט דאך שוין נישט. ענטפערט אים דער ריזשינער: וואס מיינסטואיך ווייס נישט און האט דערציילט די מעשה: אבער זעט ווי אן אמת'ער חסיד – אפילו אויף יענעם עולם שטעלט זיך איין דאס לעבען פאר זיין רבי'ן – און דערציילט די מעשה:
אז מען איז געווארע געווארען פון דעם אוקאז פון דעם גובערנאטאר האט מען אויסגערופען דאס דער וואס וועט ענטפלעקען דעם אוקאז פאר דעם ריזשינער וועט שוין פארלירען זיין חלק אין גן עדן. האט זיך א חסיד אנגערופען – אז עס איז אים כדאי ער זאל זאל פטר'ן דעם גן עדן אבי ער זאל ראטעווען דעם ריזשינער. איז ער געקומען צום ריזשינער און האט אים דערציילט די גאנצע געפאר וואס אים דראהט.
האט אים דער ריזשינער געענטפערט: חאטש דער בית דין שלמעלה האט אזוי געפסק'נט – בין איך אבער נישט מסכים – איך באשטיי נישט דאס מען זאל מיך אוועגשיקען קיין סיביר – איך וויל נישט אזוי ווי זיי ווילען.
האט דער ריזשינער אויסגעלאסט – אט דער ייד איז ערשט געווען ביי מיר – דאפאר שטעל איך וויין פאר אים.
י.פ)
ירמי' כץ
באיאנער חסיד
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
