אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
ר' זלמן אורנשטיין סיפר להרבי מקינוב:
הרב [שניאור זלמן מליאדי] היה תלמיד של ר' מיכל מזלאטשוב. כשר' מיכל נסע הוא לקח איתו את תלמידיו ועמם הלך [גם] הרב. כשר' מיכל היה אצל המגיד הוא הנהיג ששניהם יוכלו להוביל טישים נפרדים במהלך הסעודה השלישית [של שבת]. בזמן שהרב מזלאטשוב אמר תורה נהג המגיד לשתוק, אבל כשהמגיד התחיל לדרוש, ר' מיכל לא הביט בו כלל ועסק בשלו.
זה היה מאוד קשה לרב והוא לא הבין –ר' מיכל נוסע אל המגיד ואז לא נוהג בדרך ארץ כלל[?!] אצל המגיד היה מקורב אחד, חכם גדול, שהיה לפני כן [תלמיד] אצל הגאון מווילנה ונהייה חסיד. הרב שאל בעצתו של החסיד הזה, מה עליו לעשות. אמר לו אותו מקורב: "אני אראה לך איך המגיד נוהג בחצות [ביחס לתיקון]." הוא הראה לו בחצות, איך, למרות שהוא צולע וצריך
קביים, המגיד זורק אותם ורץ כאש לוהבת. הרב התפעל מזה מאוד. אז המגיד פתח את הדלת ואמר לרב: "בענייני תורה ר' מיכל גדול יותר, אבל בעניין תיקון נפשות אני ניצב גבוה ממנו" אז הרב נשאר חסיד של המגיד, שכן גם הוא הרגיש שתיקון נפשות זה נעלה וחשוב יותר.
י.פ.
הרבי מקינוב
R. Zalman Orenstein told the Kinever Rebbe:
The Rav [i.e. Shneur Zalman of Liadi] was a disciple of R. Michel of Zelochov. When R. Michel traveled, he took along his disciples and the Rav went along with them. When R. Michel visited the Magid, it was arranged so that both of them would lead separate tishen during the third Shabbat meal. When the Zelochover would give his teaching the Magid would keep silent but when the Magid began to preach R. Michel would not pay him any attention but would mind his own concerns.
This was difficult for the Rav to understand – R. Michel travels to the Magid but then he shows him no respect. At the Magid’s there was a close follower (mekurav) – a great mind who had previously been [a disciple of] the Ga’on of Vilna but became a Hasid. The Rav asked the advice of this follower as to what he should do. He replied: “I will show you how the Magid performs [the midnight ritual of] Hazot.” He showed him how during Hazot the Magid, despite being lame and needing
crutches threw them away and ran about like a flaming fire. This impressed the Rav deeply. The Magid opened the door and said to the Rav: “Regarding Torah, R. Michel is greater but regarding rectifying souls (tikun nefashot) I stand higher than him.” So, the Rav remained as a hasid of the Magid because he also felt that rectifying souls stands higher and is more important.
I.F.
Kinever Rebbe
ר' זלמן ארנשטיין האט דאס דערציילט דעם קינעווער רבי'ן.
דער רב איז געווען ר' מעכעלע זלאטשאווער'ס א תלמיד. אז ר' מעכעלע איז געפוהרען האט ער מיטגענומען זיינע תלמידים און מיט זיי איז מיטגעגאנגען דער רב.
אז ר' מעכעלע איז געווען ביים מגיד האט ער זיך געפירט דאס ביידע האבען געפראוועט באזונדערע טישען ביי שלש סעודות.
בשעת דער זלאטשאווער האט געזאגט תורה פלעגט דער מגיד שווייגען, אבער אז דער מגיד האט אנגעהויבען צו דרשענען האט זיך ר' מעכעלע גאר נישט אונגעקוקט און האט זיך געטון זיינס.
דער רב איז דאס געווען זער קשה און האט נישט פארשטאנען – דא פוהרט ר' מעכעלע צום מגיד און האט עפעס גאר נישט קיין דרך ארץ.
ביים מגיד איז געווען א {מקרב} [מקורב] – א גרויסער קאפמענש וואס ער איז פריער געווען ביים ווילנער גאון – נאר געווארען א חסיד.האט זיך דער רב געראטען ביי דעם {מקרב} [מקורב] וואס ער זאל טון. האט אים דער {מקרב} [מקורב] געזאגט: איך וויל דיר ווייזען ווי דער מגיד {רעכענעט} [רעכנט]אב חצות.
האט ער אים געוויזען ווי ביי חצות האט דער מגיד, חאטש ער איז געווען לאהם און האט האט באדארפט קוליעס – האט ער זיי אוועגגעווארפען און הערומגעלאפען ווי אן אש לוהבת.
דער רב איז שטארק נתפעל געווארען. דער מגיד האט אויפגעמאכט די טיר און געזאגט צום רב: אין תורה איז ר' מעכעלע גרעסער – אבער אין תקון נפשות שטיי איך העכער –
איז דער רב געבליבען אלז חסיד ביים מגיד ווייל ער האט אויך געהאלטען דאס תיקון נפשות שטייט העכער און איז וויכטיגער.
י.פ) קינעווער רבי
ר' זלמן אורנשטיין סיפר להרבי מקינוב:
הרב [שניאור זלמן מליאדי] היה תלמיד של ר' מיכל מזלאטשוב. כשר' מיכל נסע הוא לקח איתו את תלמידיו ועמם הלך [גם] הרב. כשר' מיכל היה אצל המגיד הוא הנהיג ששניהם יוכלו להוביל טישים נפרדים במהלך הסעודה השלישית [של שבת]. בזמן שהרב מזלאטשוב אמר תורה נהג המגיד לשתוק, אבל כשהמגיד התחיל לדרוש, ר' מיכל לא הביט בו כלל ועסק בשלו.
זה היה מאוד קשה לרב והוא לא הבין –ר' מיכל נוסע אל המגיד ואז לא נוהג בדרך ארץ כלל[?!] אצל המגיד היה מקורב אחד, חכם גדול, שהיה לפני כן [תלמיד] אצל הגאון מווילנה ונהייה חסיד. הרב שאל בעצתו של החסיד הזה, מה עליו לעשות. אמר לו אותו מקורב: "אני אראה לך איך המגיד נוהג בחצות [ביחס לתיקון]." הוא הראה לו בחצות, איך, למרות שהוא צולע וצריך
קביים, המגיד זורק אותם ורץ כאש לוהבת. הרב התפעל מזה מאוד. אז המגיד פתח את הדלת ואמר לרב: "בענייני תורה ר' מיכל גדול יותר, אבל בעניין תיקון נפשות אני ניצב גבוה ממנו" אז הרב נשאר חסיד של המגיד, שכן גם הוא הרגיש שתיקון נפשות זה נעלה וחשוב יותר.
י.פ.
הרבי מקינוב
R. Zalman Orenstein told the Kinever Rebbe:
The Rav [i.e. Shneur Zalman of Liadi] was a disciple of R. Michel of Zelochov. When R. Michel traveled, he took along his disciples and the Rav went along with them. When R. Michel visited the Magid, it was arranged so that both of them would lead separate tishen during the third Shabbat meal. When the Zelochover would give his teaching the Magid would keep silent but when the Magid began to preach R. Michel would not pay him any attention but would mind his own concerns.
This was difficult for the Rav to understand – R. Michel travels to the Magid but then he shows him no respect. At the Magid’s there was a close follower (mekurav) – a great mind who had previously been [a disciple of] the Ga’on of Vilna but became a Hasid. The Rav asked the advice of this follower as to what he should do. He replied: “I will show you how the Magid performs [the midnight ritual of] Hazot.” He showed him how during Hazot the Magid, despite being lame and needing
crutches threw them away and ran about like a flaming fire. This impressed the Rav deeply. The Magid opened the door and said to the Rav: “Regarding Torah, R. Michel is greater but regarding rectifying souls (tikun nefashot) I stand higher than him.” So, the Rav remained as a hasid of the Magid because he also felt that rectifying souls stands higher and is more important.
I.F.
Kinever Rebbe
ר' זלמן ארנשטיין האט דאס דערציילט דעם קינעווער רבי'ן.
דער רב איז געווען ר' מעכעלע זלאטשאווער'ס א תלמיד. אז ר' מעכעלע איז געפוהרען האט ער מיטגענומען זיינע תלמידים און מיט זיי איז מיטגעגאנגען דער רב.
אז ר' מעכעלע איז געווען ביים מגיד האט ער זיך געפירט דאס ביידע האבען געפראוועט באזונדערע טישען ביי שלש סעודות.
בשעת דער זלאטשאווער האט געזאגט תורה פלעגט דער מגיד שווייגען, אבער אז דער מגיד האט אנגעהויבען צו דרשענען האט זיך ר' מעכעלע גאר נישט אונגעקוקט און האט זיך געטון זיינס.
דער רב איז דאס געווען זער קשה און האט נישט פארשטאנען – דא פוהרט ר' מעכעלע צום מגיד און האט עפעס גאר נישט קיין דרך ארץ.
ביים מגיד איז געווען א {מקרב} [מקורב] – א גרויסער קאפמענש וואס ער איז פריער געווען ביים ווילנער גאון – נאר געווארען א חסיד.האט זיך דער רב געראטען ביי דעם {מקרב} [מקורב] וואס ער זאל טון. האט אים דער {מקרב} [מקורב] געזאגט: איך וויל דיר ווייזען ווי דער מגיד {רעכענעט} [רעכנט]אב חצות.
האט ער אים געוויזען ווי ביי חצות האט דער מגיד, חאטש ער איז געווען לאהם און האט האט באדארפט קוליעס – האט ער זיי אוועגגעווארפען און הערומגעלאפען ווי אן אש לוהבת.
דער רב איז שטארק נתפעל געווארען. דער מגיד האט אויפגעמאכט די טיר און געזאגט צום רב: אין תורה איז ר' מעכעלע גרעסער – אבער אין תקון נפשות שטיי איך העכער –
איז דער רב געבליבען אלז חסיד ביים מגיד ווייל ער האט אויך געהאלטען דאס תיקון נפשות שטייט העכער און איז וויכטיגער.
י.פ) קינעווער רבי
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
