אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
התלמידים של המגיד היו מגאוני הדור – ומשום כך, המקרים הגדולים ביותר והחשובים ביותר היו מגיעים לדין תורה בחצר המגיד.
במהלך דיון על דין תורה כזה, החלו התלמידים להתווכח בעוצמה. עיקר הדיון היה על קטע קשה מהרמב"ם לגביו היו חילוקי דעות וקולות המריבה הגיעו עד לב השמים.
[באותו הזמן] ר' זושע מאנאפולי עמד בצד והתפלל, אך הצעקות היו כל כך רמות שהוא לא יכל לכוון בתפילתו. הוא ביקש מהתלמידים מספר פעמים שיהיו בשקט מכיוון שהוא רוצה להתפלל, אולם לא היה להם אכפת. בפעם השלישית או הרביעית הוא שאל את התניא על מה מתווכחים, אך משום שלא העריכו את ר' זושא כלמדן גדול הם לא רצו לומר לו על מה מתנהל הוויכוח. אולם, לאחר מכן סיפר לו התניא שהתווכחו על פשט ברמב"ם קשה.
לאחר כמה דקות, ר' זושא ניגש לחבורה והסביר להם בפשיטות את הפשט ברמב"ם. וכך אכן היה.
שאלו אותו בפליאה כיצד הוא מצא את הפירוש, והוא ענה להם: "לא יכולתי להתפלל בגלל המהומה שהקמתם. אז זעקתי לריבונו של עולם שישלח אלי את הרמב"ם שיגלה לי את הפירוש הנכון של הפסקה ברמב"ם. שמע רבונו של עולםאת בקשתי, והרמב"ם אמר לי את הפירוש.
התניא סיפר את המעשה הזה כששאלו אותו מדוע במכתבים שהוא כותב לר' זושא מאנאפולי הוא נותן לו תארים כה חשובים – למשל 'קדוש' ו'שר תורה', כשכולם יודעים טוב מאוד שר' זושא הוא לא למדן גדול.
הוא ענה במעשה הזה וסיכם שאדם שיכול לצוות כך על השמים הוא ממילא בוודאי 'שר התורה'.
י.פ.
ר' דוד כהן
The students of the Magid were among the most highly-regarded Torah scholars of their time. As a result, the most important court cases were brought to the Magid's court for resolution. On one occasion, during a complex legal dispute, the students engaged in a heated debate over a difficult passage in Maimonides and were arguing intensively. The noise was so loud that R. Zusya of Anipoli, who was present, found it challenging to focus on his prayers. He asked them to be quiet several times, but they did not listen. After inquiring multiple times, R. Zusya asked the Baal HaTanya about the subject of their discussion. Since they did not consider R. Zusya as particularly learned, they were hesitant to share the details of their conversation with him. But when he asked again, the Tanya told him that they were “struggling” with a complex passage from Maimonides."
After a brief interval, R. Zusya approached the group and conveyed to them his interpretation, which indeed was the precise explanation. They asked him in astonishment, "How did you arrive at the correct interpretation?" He replied, "I was unable to pray due to the commotion you were creating, so I cried out to God, asking Him to send me the Rambam to reveal the correct understanding of the passage to me.And God granted my request and the Rambam provided me with the accurate interpretation.”
When the Baal Hatanya was asked why, in a letter to R. Zusya of Anipoli, he described him with many high praises such as “Holy" and “Prince of Torah," even though R. Zusya was not widely recognized as a particularly learned individual, he recounted this story and concluded, “If one can attain proper understanding through prayer, then that person is truly a 'Prince of Torah'.”
Y.F.
R. Dovid Cohen
דעם ביים מגיד'ס תלמידים זענען געווען פון די גרעסטע גאונים פון יענע צייטען – זענען דאפאר צום מגיד'ס הויף געקומען די גרעסטע און וויכטיגסטע דין-תורה'ס.
ביי אזא מין הארבען דין-תורה האבען זיך אנגעהויבען די תלמידים שטארק צו שפארען. דער עיקר איז געווען א שווערער רמב"ם איבער ווער איז געווען חילוקי דעות. זיי האבען זיך אזוי געשפארט אז די קולות זענען געגאנגען אזש עד לב השמים.
דער ר' זיזשע פון אנאפאליע איז געשטאנען אין א זייט און {געדוונעט} [געדאווענט]. אבער דיל דער לארם איז געווען אזוי הויך דאס ער האט נישט געקענט {מקוון} [מכוון] זיין די תפילות. האט ער עטלעכע מאל געבעטען די תלמידים זיי זאלען שווייגען – ער וויל דאווענען. האבען זיי אבער נישט געפאלגט. צום דריטען-פערטען מאל האט ער געפרעגט דעם תניא – איבער וואס שפארט מען זיך? אזוי ווי מען האט דעם ר' זיזשע נישט געהאלטען פאר א גרויסען לערנער – האט מען אים גאר נישט געוואלט זאגען {איבען} [איבער] וואס עס האנדעלט זיך. אבער אז ער האט נאכאמאל געפרעגט האט אים דער תניא געזאגט דאס מען שפארט זיך אין פשט וועגען א הארבען רמב"ם.
אין א פאר מינוט איז ר' זיזשע צוגעגאנגען צו דער חברותא און האט זיי געזאגט פראסט און פשוט: אזוי מיינט מען פשט אים רמב"ם. און אזוי איז תאקי געווען.
האט מען אים געפרעגט פארוואונדערט: ווי אזוי האט ער געטראפען פשט. האט ער געענטפערט: איך האב נישט געקענט דאווענען צוליב אייער גרויסען טומעלמאכען. האב איך געוויינט פאר דעם רבונו של עולם אז ער זאל מיר ארונטערשיקען דעם רמבם און מיר אנזאגען פשט. האט דער רמבם רבונו של עולםערפילט מיין בקשה און דער רמב"ם האט מיר געזאגט פשט.
די מעשה האט דער ציילט דער תניא ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס אז ער האט געשריבען א בריף צו ר' זיזשע מְאנאפאליע האט ער אים געגעבען גאר הויכע טיטלן – למשל קדוש ושר תורה און מען האט גאנץ גוט געוויסט דאס ר' זיזשע איז א קנאפער לערנער.
האט ער געענטפערט מיט דער מעשה און האט אויסגעפירט: אז מען קען שאפען אזוי אים הימעל איז מען ממילא א שר התורה
י. פ)
ר' דוד כהן
התלמידים של המגיד היו מגאוני הדור – ומשום כך, המקרים הגדולים ביותר והחשובים ביותר היו מגיעים לדין תורה בחצר המגיד.
במהלך דיון על דין תורה כזה, החלו התלמידים להתווכח בעוצמה. עיקר הדיון היה על קטע קשה מהרמב"ם לגביו היו חילוקי דעות וקולות המריבה הגיעו עד לב השמים.
[באותו הזמן] ר' זושע מאנאפולי עמד בצד והתפלל, אך הצעקות היו כל כך רמות שהוא לא יכל לכוון בתפילתו. הוא ביקש מהתלמידים מספר פעמים שיהיו בשקט מכיוון שהוא רוצה להתפלל, אולם לא היה להם אכפת. בפעם השלישית או הרביעית הוא שאל את התניא על מה מתווכחים, אך משום שלא העריכו את ר' זושא כלמדן גדול הם לא רצו לומר לו על מה מתנהל הוויכוח. אולם, לאחר מכן סיפר לו התניא שהתווכחו על פשט ברמב"ם קשה.
לאחר כמה דקות, ר' זושא ניגש לחבורה והסביר להם בפשיטות את הפשט ברמב"ם. וכך אכן היה.
שאלו אותו בפליאה כיצד הוא מצא את הפירוש, והוא ענה להם: "לא יכולתי להתפלל בגלל המהומה שהקמתם. אז זעקתי לריבונו של עולם שישלח אלי את הרמב"ם שיגלה לי את הפירוש הנכון של הפסקה ברמב"ם. שמע רבונו של עולםאת בקשתי, והרמב"ם אמר לי את הפירוש.
התניא סיפר את המעשה הזה כששאלו אותו מדוע במכתבים שהוא כותב לר' זושא מאנאפולי הוא נותן לו תארים כה חשובים – למשל 'קדוש' ו'שר תורה', כשכולם יודעים טוב מאוד שר' זושא הוא לא למדן גדול.
הוא ענה במעשה הזה וסיכם שאדם שיכול לצוות כך על השמים הוא ממילא בוודאי 'שר התורה'.
י.פ.
ר' דוד כהן
The students of the Magid were among the most highly-regarded Torah scholars of their time. As a result, the most important court cases were brought to the Magid's court for resolution. On one occasion, during a complex legal dispute, the students engaged in a heated debate over a difficult passage in Maimonides and were arguing intensively. The noise was so loud that R. Zusya of Anipoli, who was present, found it challenging to focus on his prayers. He asked them to be quiet several times, but they did not listen. After inquiring multiple times, R. Zusya asked the Baal HaTanya about the subject of their discussion. Since they did not consider R. Zusya as particularly learned, they were hesitant to share the details of their conversation with him. But when he asked again, the Tanya told him that they were “struggling” with a complex passage from Maimonides."
After a brief interval, R. Zusya approached the group and conveyed to them his interpretation, which indeed was the precise explanation. They asked him in astonishment, "How did you arrive at the correct interpretation?" He replied, "I was unable to pray due to the commotion you were creating, so I cried out to God, asking Him to send me the Rambam to reveal the correct understanding of the passage to me.And God granted my request and the Rambam provided me with the accurate interpretation.”
When the Baal Hatanya was asked why, in a letter to R. Zusya of Anipoli, he described him with many high praises such as “Holy" and “Prince of Torah," even though R. Zusya was not widely recognized as a particularly learned individual, he recounted this story and concluded, “If one can attain proper understanding through prayer, then that person is truly a 'Prince of Torah'.”
Y.F.
R. Dovid Cohen
דעם ביים מגיד'ס תלמידים זענען געווען פון די גרעסטע גאונים פון יענע צייטען – זענען דאפאר צום מגיד'ס הויף געקומען די גרעסטע און וויכטיגסטע דין-תורה'ס.
ביי אזא מין הארבען דין-תורה האבען זיך אנגעהויבען די תלמידים שטארק צו שפארען. דער עיקר איז געווען א שווערער רמב"ם איבער ווער איז געווען חילוקי דעות. זיי האבען זיך אזוי געשפארט אז די קולות זענען געגאנגען אזש עד לב השמים.
דער ר' זיזשע פון אנאפאליע איז געשטאנען אין א זייט און {געדוונעט} [געדאווענט]. אבער דיל דער לארם איז געווען אזוי הויך דאס ער האט נישט געקענט {מקוון} [מכוון] זיין די תפילות. האט ער עטלעכע מאל געבעטען די תלמידים זיי זאלען שווייגען – ער וויל דאווענען. האבען זיי אבער נישט געפאלגט. צום דריטען-פערטען מאל האט ער געפרעגט דעם תניא – איבער וואס שפארט מען זיך? אזוי ווי מען האט דעם ר' זיזשע נישט געהאלטען פאר א גרויסען לערנער – האט מען אים גאר נישט געוואלט זאגען {איבען} [איבער] וואס עס האנדעלט זיך. אבער אז ער האט נאכאמאל געפרעגט האט אים דער תניא געזאגט דאס מען שפארט זיך אין פשט וועגען א הארבען רמב"ם.
אין א פאר מינוט איז ר' זיזשע צוגעגאנגען צו דער חברותא און האט זיי געזאגט פראסט און פשוט: אזוי מיינט מען פשט אים רמב"ם. און אזוי איז תאקי געווען.
האט מען אים געפרעגט פארוואונדערט: ווי אזוי האט ער געטראפען פשט. האט ער געענטפערט: איך האב נישט געקענט דאווענען צוליב אייער גרויסען טומעלמאכען. האב איך געוויינט פאר דעם רבונו של עולם אז ער זאל מיר ארונטערשיקען דעם רמבם און מיר אנזאגען פשט. האט דער רמבם רבונו של עולםערפילט מיין בקשה און דער רמב"ם האט מיר געזאגט פשט.
די מעשה האט דער ציילט דער תניא ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס אז ער האט געשריבען א בריף צו ר' זיזשע מְאנאפאליע האט ער אים געגעבען גאר הויכע טיטלן – למשל קדוש ושר תורה און מען האט גאנץ גוט געוויסט דאס ר' זיזשע איז א קנאפער לערנער.
האט ער געענטפערט מיט דער מעשה און האט אויסגעפירט: אז מען קען שאפען אזוי אים הימעל איז מען ממילא א שר התורה
י. פ)
ר' דוד כהן
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
