אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
כשהרבי מרוז'ין ברח מרוסיה, ר' יוסף מראשקוב, שחי על הגבול, רץ לפניו עם דגל וקרא: "פנו מקום לצדיק הדור"
לאחר מכן, הרשקובר היה בסדיגורה אצל הרבי מרוז'ין והוא לא אהב את האופן בו נוהגים שם – בגדלות – בלוקסוס.
הוא פירש את הפסוק 'רבות רעות צדיק' שגדלות זה רע לצדיק. והוא רצה לסיים את הפסוק 'ומכולם יצילנו ה', אך הרבי מרוז'ין סתם לו את הפה וסיפר לו את המעשה הבא:
"היו היה בעיר אחת רב אחד וגביר אחד – שניהם גדלו יחד – למדו ביחד והיו ידידים טובים אחד לשני. כשהם נפטרו ועלו לשמיים שקלו את המעלות והחסרונות של שניהם ומצאו אותם שווים.
לרבי היה בן אחד וכך גם לגביר. הם חינכו אותם יחד. הבנים למדו יחד והיו חברים טובים – בן הרב נהייה רב ובן הנגיד נהייה גביר. כשהם נפטרו מצאו בשמים שבן הרב היה שווה לאביו – אך בן הגביר היה קצת פחות [מאביו]. עדיין ישר, אולם לא כמו אביו.
שאלו – 'הכיצד? שניהם גודלו באותו האופן
כמו אבותיהם – והאבות היו שניהם שווים אז כיצד הבנים כבר שונים זה מזה?' בן הגביר הסביר האוצרות שלו ועושרו הסיטו אותו מעט מהדרך."
הרבי מרוז'ין סיים – "לכן פסקו בשמים שעל הצדיקים להיבחן באוצרות ולוקסוס."
המעשה נשמע משעווע'לע, אחת מבנותיה של גיטה'לע, בתו של הרבי מרוז'ין, שבעצמה שמעה מאביה.
י.פ.
חסיד בויאן
When the Rizhiner fled Russia, R' Yosef Rashkaver, who lived at the border, ran ahead with a flag and proclaimed: "Make room for the righteous one (Tzadik) of the generation."
Later, the Rashkaver was in Sadagara by the Rizhiner and expressed displeasure at how the court was held there – the grandeur – the luxury.
He thus interpreted the verse (Ps. 34:20): "Many evils befall the righteous – 'many', 'grandeur' is evil for a Tzadik"; he was going to finish the verse 'and from all of it HaShem will spare him', but the Rizhiner stopped him and told him the following story:
There once lived in a small town, a rabbi and a wealthy man – they both grew up together – studied together, and grew to be very close friends. Upon their deaths, they ascended to heaven, their merits and faults were weighed, and were found to be equals to each other.
Both the rabbi and the wealthy man had each sired a son. They too grew up and studied together – and grew to be quite close friends – the rabbi's son became a rabbi and the wealthy man's son in turn grew to be quite wealthy. When they died, it was revealed that the rabbi's son was equal to his father – however, the wealthy man's son was found lacking. Still an upright fellow, but no longer the same as the father.
It was then asked, "How is this so? Both were raised
together just like their fathers – and their fathers were found to be equals and yet the sons were already quite different. The wealthy man's son explained that his wealth and assets had led him astray.
The Rizhiner concluded – this is the reason why in heaven it was decreed that the righteous should be tested with treasures and luxury.
The story was heard from Sheve'le, a daughter of Gite'le, the daughter of the Rizhiner, who heard it herself from her father.
Y.F.
Boyaner Chassid
בשעת דער ריזשינער איז אנטלאפען פון רוסלאנד איז ר' יוסף ראשקאווער – וואס האט געוווינט ביי דער גרעניץ געלאפען מיט א פוהן פארויס און האט גערופען: פנו מקום דער צדיק הדור געט.
שפעטער איז דער ראשקאווער געווען אין סאדאגארא ביים ריזשינער און ער איז אים נישט געפעלען דאס פירעכס ווי אזוי מען פיהרט זיך דארט – דאס גרויסקייט – דאס לוקסוס.
האט ער געטייטשט דעם פסוק: רבות רעות צדיק – גרויסקייט איז שלעכט פאר אן צדיק אונד האט געוואלט פארענדיקן דעם פסוק {וכולם} [ומכולם] יצילנו ד', האט אים דער ריזשינער פערהאלטען דאס מויל און האט אים דער צייט א מעשה:
עס איז געווען אין א שטעדטעל א רב און א גביר – זיי זענען ביידע אויפגעוואקסן צוזאמען – געלערנט צוזאמעןגעווען שטארקע ידידים איינער דעם אנדערען. אז זיי זענען געשטארבען און אז זיי זענען הערויף אויף דעם הימעל האט מען געווויגען זייער מעלות און חסרונות אין מען האט זיי געפונען גלייך.
דער רב האט געהאט א זון און אויך דער גביר. זיי זענען אויך מחנך געווארען צוזאמען – געלערנט צוזאמען געווען שטארקע חברים – דעם רב'ס זון איז געווארען א רב און דעם נגיד'ס זון געווארען א גביר. אז זיי זענען געשטארבען האט מען אויסגעפונען אים הימעל דאס דעם רב'ס זון איז געווען גלייך צום פאטער – נאר דעם גביר'ס זון איז שוין געווען אביסעל שוואכער. נאך אן ערלעכער אבער שוין נישט דאס זעלבע ווי דער טאטע.
האט מען געפרעגט – סטייטש {אויך} [? אויב] דאך ביידע אויפגעהאדעווט גלייך צוזאמען פונקט אזוי ווי די פעטער אלט טאטעס – די טאטעס זענען געווען ביידע גלייך או די זון שוין גאר אנדערש. האט זיך דער גביר'ס זון פארענטפערט דאס די אוצרות און דאס רייכטום האבען אים א ביסעל איבערגעפיהרט.
האט דער ריזשינער אויסגעפיהרט – דאס דאפאר האט מען געזאגט אים הימעל דאס מען זאל פרוווען די צדיקים מיט אוצרות און לוקסוס.
די מעשה האט מען געהערט פון שעוועלע די א טאכטער פון גוטאלע די טאכטער פון ריזשינער וואס האט עס אליין געהערט פון איהר טאטען.
י. פ)
באיאנער חסיד
כשהרבי מרוז'ין ברח מרוסיה, ר' יוסף מראשקוב, שחי על הגבול, רץ לפניו עם דגל וקרא: "פנו מקום לצדיק הדור"
לאחר מכן, הרשקובר היה בסדיגורה אצל הרבי מרוז'ין והוא לא אהב את האופן בו נוהגים שם – בגדלות – בלוקסוס.
הוא פירש את הפסוק 'רבות רעות צדיק' שגדלות זה רע לצדיק. והוא רצה לסיים את הפסוק 'ומכולם יצילנו ה', אך הרבי מרוז'ין סתם לו את הפה וסיפר לו את המעשה הבא:
"היו היה בעיר אחת רב אחד וגביר אחד – שניהם גדלו יחד – למדו ביחד והיו ידידים טובים אחד לשני. כשהם נפטרו ועלו לשמיים שקלו את המעלות והחסרונות של שניהם ומצאו אותם שווים.
לרבי היה בן אחד וכך גם לגביר. הם חינכו אותם יחד. הבנים למדו יחד והיו חברים טובים – בן הרב נהייה רב ובן הנגיד נהייה גביר. כשהם נפטרו מצאו בשמים שבן הרב היה שווה לאביו – אך בן הגביר היה קצת פחות [מאביו]. עדיין ישר, אולם לא כמו אביו.
שאלו – 'הכיצד? שניהם גודלו באותו האופן
כמו אבותיהם – והאבות היו שניהם שווים אז כיצד הבנים כבר שונים זה מזה?' בן הגביר הסביר האוצרות שלו ועושרו הסיטו אותו מעט מהדרך."
הרבי מרוז'ין סיים – "לכן פסקו בשמים שעל הצדיקים להיבחן באוצרות ולוקסוס."
המעשה נשמע משעווע'לע, אחת מבנותיה של גיטה'לע, בתו של הרבי מרוז'ין, שבעצמה שמעה מאביה.
י.פ.
חסיד בויאן
When the Rizhiner fled Russia, R' Yosef Rashkaver, who lived at the border, ran ahead with a flag and proclaimed: "Make room for the righteous one (Tzadik) of the generation."
Later, the Rashkaver was in Sadagara by the Rizhiner and expressed displeasure at how the court was held there – the grandeur – the luxury.
He thus interpreted the verse (Ps. 34:20): "Many evils befall the righteous – 'many', 'grandeur' is evil for a Tzadik"; he was going to finish the verse 'and from all of it HaShem will spare him', but the Rizhiner stopped him and told him the following story:
There once lived in a small town, a rabbi and a wealthy man – they both grew up together – studied together, and grew to be very close friends. Upon their deaths, they ascended to heaven, their merits and faults were weighed, and were found to be equals to each other.
Both the rabbi and the wealthy man had each sired a son. They too grew up and studied together – and grew to be quite close friends – the rabbi's son became a rabbi and the wealthy man's son in turn grew to be quite wealthy. When they died, it was revealed that the rabbi's son was equal to his father – however, the wealthy man's son was found lacking. Still an upright fellow, but no longer the same as the father.
It was then asked, "How is this so? Both were raised
together just like their fathers – and their fathers were found to be equals and yet the sons were already quite different. The wealthy man's son explained that his wealth and assets had led him astray.
The Rizhiner concluded – this is the reason why in heaven it was decreed that the righteous should be tested with treasures and luxury.
The story was heard from Sheve'le, a daughter of Gite'le, the daughter of the Rizhiner, who heard it herself from her father.
Y.F.
Boyaner Chassid
בשעת דער ריזשינער איז אנטלאפען פון רוסלאנד איז ר' יוסף ראשקאווער – וואס האט געוווינט ביי דער גרעניץ געלאפען מיט א פוהן פארויס און האט גערופען: פנו מקום דער צדיק הדור געט.
שפעטער איז דער ראשקאווער געווען אין סאדאגארא ביים ריזשינער און ער איז אים נישט געפעלען דאס פירעכס ווי אזוי מען פיהרט זיך דארט – דאס גרויסקייט – דאס לוקסוס.
האט ער געטייטשט דעם פסוק: רבות רעות צדיק – גרויסקייט איז שלעכט פאר אן צדיק אונד האט געוואלט פארענדיקן דעם פסוק {וכולם} [ומכולם] יצילנו ד', האט אים דער ריזשינער פערהאלטען דאס מויל און האט אים דער צייט א מעשה:
עס איז געווען אין א שטעדטעל א רב און א גביר – זיי זענען ביידע אויפגעוואקסן צוזאמען – געלערנט צוזאמעןגעווען שטארקע ידידים איינער דעם אנדערען. אז זיי זענען געשטארבען און אז זיי זענען הערויף אויף דעם הימעל האט מען געווויגען זייער מעלות און חסרונות אין מען האט זיי געפונען גלייך.
דער רב האט געהאט א זון און אויך דער גביר. זיי זענען אויך מחנך געווארען צוזאמען – געלערנט צוזאמען געווען שטארקע חברים – דעם רב'ס זון איז געווארען א רב און דעם נגיד'ס זון געווארען א גביר. אז זיי זענען געשטארבען האט מען אויסגעפונען אים הימעל דאס דעם רב'ס זון איז געווען גלייך צום פאטער – נאר דעם גביר'ס זון איז שוין געווען אביסעל שוואכער. נאך אן ערלעכער אבער שוין נישט דאס זעלבע ווי דער טאטע.
האט מען געפרעגט – סטייטש {אויך} [? אויב] דאך ביידע אויפגעהאדעווט גלייך צוזאמען פונקט אזוי ווי די פעטער אלט טאטעס – די טאטעס זענען געווען ביידע גלייך או די זון שוין גאר אנדערש. האט זיך דער גביר'ס זון פארענטפערט דאס די אוצרות און דאס רייכטום האבען אים א ביסעל איבערגעפיהרט.
האט דער ריזשינער אויסגעפיהרט – דאס דאפאר האט מען געזאגט אים הימעל דאס מען זאל פרוווען די צדיקים מיט אוצרות און לוקסוס.
די מעשה האט מען געהערט פון שעוועלע די א טאכטער פון גוטאלע די טאכטער פון ריזשינער וואס האט עס אליין געהערט פון איהר טאטען.
י. פ)
באיאנער חסיד
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.