עיון באוסף
עיון לפי נושא
עיון לפי אישים
אינדקס
הצגת כתב היד

עיון באוסף

398

משוגע מגיע אל ר' דוד מטאלנה

משוגע אחד הגיע אל ר' דוד מטולנא. כשהגבאי שאל אותו איזה שם לכתוב בקוויטל הוא לא רצה לומר את שמו. כשהוא נכנס אל הרבי מטאלנה, הוא שאל את המשוגע: "מהו שמך? – מהיכן הגעת לכאן?" אז הוא ענה: "יש לי שם מההגדה." שאל הרב: "בהגדה יש ארבעה [שמות]." ענה המשוגע- "אני הוא כל הארבעה."

  1. אנשי העיר אומרים שאני חכם – משום שהפסוק "לא לחכמים לחם" [קהלת ט, יא] כבר התקיים.
  2. גם רשע – "לוה רשע ולא ישלם" [תהילים לז, כא] – מה שאני לוקח בהשאלה, איני יכול להשיב.
  3. אני תם – משום שלא מאפשרים לי להיות 'מוּעַד' – לא מאפשרים לי ללוות יותר משתי פעמים.
  4. ושאינו יודע לשאול, אני כבר לא יודע כיצד ללוות.

 

י.פ.

הירש לעדערמאן

A Madman Comes to R. David Tolner

A madman once came to R. David Tolner. When the assistant asked him what name to write in the petition (kvitel) he refused to tell him.

When he came into the Tolner he asked the madman: “What is your name and where are you from?” He replied: “I have a name taken from the Haggadah.” He asked: “But in the Hagadah there are four.”

The madman answered: “I am all four.”

1) The [people of the] city[?] says I am wise – for the verse “Bread is not to the wise” (Eccle. 9:11) has already been fulfilled.

2) A wicked man as well – “The wicked borroweth, and payeth not” (Ps. 37:21) – what I borrow I cannot pay back.

3) I am a simpleton (tam) because I am never allowed to become a serial offender (mu’ad) [this is a pun on the Talmudic categories of an ox who has gored once or twice (tam) and an ox who has gored three or more times (mu’ad)] – I am not loaned to more than twice.

4) And one who does not know how to ask – I no longer know how to borrow.

 

I.F.

Hirsh Lederman

משוגע מגיע אל ר' דוד מטאלנה

צום ט

 

צו ר' דוד טאלנער איז געקומען א משוגענער. ווען דער גבאי האט אים געפרעגט וואס אן נאמען העריינצושרייבען אין קוויטעל האט ער נישט געוואלט אויסזאגען זיין נאמען.

אז ער איז אריינגקומען אריינגעקומען צום טאלנער פרעגט ער דעם משוגענען: ווי אזוי איז דיין נאמען – פון וואנען קומסט דא. ענטפערט ער: איך האב א נאמען פון דער {אגדה} [הגדה]. פרעגט ער אין דער {אגדה} [הגדה] איז דאך דא פיר (4).

ענטפערט דער משוגענער – איך בין אלע פיר.

  1. די טשאדט[? שטאדט?] זאגט אז איך בין א חכם – ווייל דער פסוק לא לחכמים לחם איז שוין מקוים געווארען.
  2. א רשע אויך – לוה רשע ולא ישלם – ווי איך ליי קען איך נישט אבגעבען.
  3. איך בין א תם. ווייל מען לאסט מיך נישט זיין א {מעוד} [מועד]. – מער ווי צוויי מאל לייט מען מיר נישט.
  4. ואינו יודע לשאול איך ווייס שוין נישט ווי צו לייען.

 

י.פ)                                                                                                    הירש לעדערמאן

משוגע מגיע אל ר' דוד מטאלנה

משוגע אחד הגיע אל ר' דוד מטולנא. כשהגבאי שאל אותו איזה שם לכתוב בקוויטל הוא לא רצה לומר את שמו. כשהוא נכנס אל הרבי מטאלנה, הוא שאל את המשוגע: "מהו שמך? – מהיכן הגעת לכאן?" אז הוא ענה: "יש לי שם מההגדה." שאל הרב: "בהגדה יש ארבעה [שמות]." ענה המשוגע- "אני הוא כל הארבעה."

  1. אנשי העיר אומרים שאני חכם – משום שהפסוק "לא לחכמים לחם" [קהלת ט, יא] כבר התקיים.
  2. גם רשע – "לוה רשע ולא ישלם" [תהילים לז, כא] – מה שאני לוקח בהשאלה, איני יכול להשיב.
  3. אני תם – משום שלא מאפשרים לי להיות 'מוּעַד' – לא מאפשרים לי ללוות יותר משתי פעמים.
  4. ושאינו יודע לשאול, אני כבר לא יודע כיצד ללוות.

 

י.פ.

הירש לעדערמאן

A Madman Comes to R. David Tolner

A madman once came to R. David Tolner. When the assistant asked him what name to write in the petition (kvitel) he refused to tell him.

When he came into the Tolner he asked the madman: “What is your name and where are you from?” He replied: “I have a name taken from the Haggadah.” He asked: “But in the Hagadah there are four.”

The madman answered: “I am all four.”

1) The [people of the] city[?] says I am wise – for the verse “Bread is not to the wise” (Eccle. 9:11) has already been fulfilled.

2) A wicked man as well – “The wicked borroweth, and payeth not” (Ps. 37:21) – what I borrow I cannot pay back.

3) I am a simpleton (tam) because I am never allowed to become a serial offender (mu’ad) [this is a pun on the Talmudic categories of an ox who has gored once or twice (tam) and an ox who has gored three or more times (mu’ad)] – I am not loaned to more than twice.

4) And one who does not know how to ask – I no longer know how to borrow.

 

I.F.

Hirsh Lederman

משוגע מגיע אל ר' דוד מטאלנה

צום ט

 

צו ר' דוד טאלנער איז געקומען א משוגענער. ווען דער גבאי האט אים געפרעגט וואס אן נאמען העריינצושרייבען אין קוויטעל האט ער נישט געוואלט אויסזאגען זיין נאמען.

אז ער איז אריינגקומען אריינגעקומען צום טאלנער פרעגט ער דעם משוגענען: ווי אזוי איז דיין נאמען – פון וואנען קומסט דא. ענטפערט ער: איך האב א נאמען פון דער {אגדה} [הגדה]. פרעגט ער אין דער {אגדה} [הגדה] איז דאך דא פיר (4).

ענטפערט דער משוגענער – איך בין אלע פיר.

  1. די טשאדט[? שטאדט?] זאגט אז איך בין א חכם – ווייל דער פסוק לא לחכמים לחם איז שוין מקוים געווארען.
  2. א רשע אויך – לוה רשע ולא ישלם – ווי איך ליי קען איך נישט אבגעבען.
  3. איך בין א תם. ווייל מען לאסט מיך נישט זיין א {מעוד} [מועד]. – מער ווי צוויי מאל לייט מען מיר נישט.
  4. ואינו יודע לשאול איך ווייס שוין נישט ווי צו לייען.

 

י.פ)                                                                                                    הירש לעדערמאן

כתב יד פרידמן