אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
הרבנית גיטעלע, ר' ישראל'נו (שלאחר מכן נהיה האדמו"ר מסדיגורה), ור' יצחק (שלאחר מכן נהיה האדמו"ר מבויאן) שיחקו יחדיו כשעוד היו ילדים קטנים.
הם היו משחקים ב"רבי וחסידים" ונתנו אחד לשני קוויטלים. כשגיטעל הקטנה נתנה קוויטל לר' ישראל'נו הוא קרא (הוא אז עדיין לא הצליח אפילו להגות את האות ג'): "אני רבי דדול [=גדול בהגייה משובשת של ילד] יותר מאבא שלי (הזקן מסדיגורה [=הרבי הראשון מסדיגורה])". זה הכעיס את גיטעלע והיא נתנה לו מכה– בתגובה, ישראל'נו דחף אותה והיא התחילה לדמם. היא רצה פנימה אל אביה זקן סדיגורה והתלוננה על ר' ישראל'נו. דוד ארטענבערג (הרבי מברדיטשב) גם היה שם בשעת המקרה הזה.
קרא הרבי מסדיגורה: "הוא אכן צודק – ככל שזהב יותר מזוכך הוא טוב יותר."
י.פ.
מתתיהו שפעקטאר (חסיד בויאן)
When they were still very young children, the Rebbetzin Gitele, R. Yisrael'nu (later the Sadagorer), and R. Yitzhak (later the Boyaner) were playing together. They were playing “rebbe and hasid”, passing kvitels (petitionary notes) to each other. When the young Gitel gave R. Yisrael'nu a kvitel, he exclaimed, I am a greater rebbe than Father (the Elder Sadagorer). This angered Gitele, and she slapped him. In response, Yisrael'nu shoved her and she started bleeding. Gitele then ran to Father, the Elder Sadagorer (R. David Ertenberg, the rabbi of Berditchev, was also present during this incident), and complained about R. Yisrael'nu. However, the Sadagorer commented, “But he is right! The more gold is refined, the greater it becomes.”
Y.F.
Matityahu Spector
(Boyaner hasid)
די רעביצין גיטעלע, ר' ישראל'נו (דערנאכדעם דער סאדאגארער [)] און דער באיאנער ר' יצחק (דערנאך דער באיאנער) האבען זיך געשפילט צוזאמען בשעת זיי זענען נאך געווען גאר קליינע קינדער.
געשפילט האבען זיי "רבי און חסידים" און מען האט זיך איינער דעם אנדערען געגעבען קוויטעלס.
בשעת די קליינע גיטעל האט געגעבען ר' ישראל'נו א קוויטעל האט ער זיך אנגערופען (ער האט נאך אפילו נישט געקענט אויסרעדען דעם ג'): איך בין א דרעסערער רבי ווי דער טאטי (דער אלטער סאדאגארער). גיטעלע איז געווען שטארק ברוגז און האט אים געמאגעגעבען א פאטש – האט זי ישראל'נו צוריק געשטופט און זי האט זיך צערבלוטיגט.
איז זי אריינגעלויפען צום טאטי'ן דעם אלטען סאדאגארער און ר' דוד ארטענבערג (דער בארדיטשעווער רב) איז אויך געווען בשעת די מעשה איז פאר געקומען – און האט אים צ ר' ישראל'נו צוגעקלאגט. דעם
האט זיך דער סאדאגארער אנגערופען: ער איז דאך גערעכט – גאלד וואס מער עס לויטערט זיך אלס בעסער וועט עס.
י.פ)
מתתי' שפעקטאר
(באיאנער חסיד)
הרבנית גיטעלע, ר' ישראל'נו (שלאחר מכן נהיה האדמו"ר מסדיגורה), ור' יצחק (שלאחר מכן נהיה האדמו"ר מבויאן) שיחקו יחדיו כשעוד היו ילדים קטנים.
הם היו משחקים ב"רבי וחסידים" ונתנו אחד לשני קוויטלים. כשגיטעל הקטנה נתנה קוויטל לר' ישראל'נו הוא קרא (הוא אז עדיין לא הצליח אפילו להגות את האות ג'): "אני רבי דדול [=גדול בהגייה משובשת של ילד] יותר מאבא שלי (הזקן מסדיגורה [=הרבי הראשון מסדיגורה])". זה הכעיס את גיטעלע והיא נתנה לו מכה– בתגובה, ישראל'נו דחף אותה והיא התחילה לדמם. היא רצה פנימה אל אביה זקן סדיגורה והתלוננה על ר' ישראל'נו. דוד ארטענבערג (הרבי מברדיטשב) גם היה שם בשעת המקרה הזה.
קרא הרבי מסדיגורה: "הוא אכן צודק – ככל שזהב יותר מזוכך הוא טוב יותר."
י.פ.
מתתיהו שפעקטאר (חסיד בויאן)
When they were still very young children, the Rebbetzin Gitele, R. Yisrael'nu (later the Sadagorer), and R. Yitzhak (later the Boyaner) were playing together. They were playing “rebbe and hasid”, passing kvitels (petitionary notes) to each other. When the young Gitel gave R. Yisrael'nu a kvitel, he exclaimed, I am a greater rebbe than Father (the Elder Sadagorer). This angered Gitele, and she slapped him. In response, Yisrael'nu shoved her and she started bleeding. Gitele then ran to Father, the Elder Sadagorer (R. David Ertenberg, the rabbi of Berditchev, was also present during this incident), and complained about R. Yisrael'nu. However, the Sadagorer commented, “But he is right! The more gold is refined, the greater it becomes.”
Y.F.
Matityahu Spector
(Boyaner hasid)
די רעביצין גיטעלע, ר' ישראל'נו (דערנאכדעם דער סאדאגארער [)] און דער באיאנער ר' יצחק (דערנאך דער באיאנער) האבען זיך געשפילט צוזאמען בשעת זיי זענען נאך געווען גאר קליינע קינדער.
געשפילט האבען זיי "רבי און חסידים" און מען האט זיך איינער דעם אנדערען געגעבען קוויטעלס.
בשעת די קליינע גיטעל האט געגעבען ר' ישראל'נו א קוויטעל האט ער זיך אנגערופען (ער האט נאך אפילו נישט געקענט אויסרעדען דעם ג'): איך בין א דרעסערער רבי ווי דער טאטי (דער אלטער סאדאגארער). גיטעלע איז געווען שטארק ברוגז און האט אים געמאגעגעבען א פאטש – האט זי ישראל'נו צוריק געשטופט און זי האט זיך צערבלוטיגט.
איז זי אריינגעלויפען צום טאטי'ן דעם אלטען סאדאגארער און ר' דוד ארטענבערג (דער בארדיטשעווער רב) איז אויך געווען בשעת די מעשה איז פאר געקומען – און האט אים צ ר' ישראל'נו צוגעקלאגט. דעם
האט זיך דער סאדאגארער אנגערופען: ער איז דאך גערעכט – גאלד וואס מער עס לויטערט זיך אלס בעסער וועט עס.
י.פ)
מתתי' שפעקטאר
(באיאנער חסיד)
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
