אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
פעם אחת קרה שאצל המגיד לא הייתה חיטה שמורה לפסח. אז הוא שלח את ר' זושע מאנאפולי למצוא חיטה שמורה. הוא נסע דרך מספר ערים ולא הצליח למצוא, עד שבא לכפר אחד בו מצא חיטה יפה ושמורה, אצל יהודי אחד. הוא שמח מכך מאוד ופנה לנסוע הביתה, מלא שמחה.
בדרך חזרה, כשעבר דרך כפר אחד הוא שמע בכייה. לאחר ששאל, הוא גילה שאלמנה אחת עם מספר יתומים היו פשוט מתים מרעב. הוא אפילו לא חשב לרגע, ולקח את החיטה הקשה להשגה ומיד הכין מאכלים עבור המשפחה.
במקום החיטה היפה הוא קנה חיטה רגילה – לא שמורה, ונסע הביתה. וכמובן הוא לא סיפר שזו לא [חיטה] שמורה.
במהלך הסדר, מיד לאחר שהמגיד אכל כזית מצה, הוא קרא לר' זושא. ר' זושא פחד מאוד. הוא הבין שהמגיד בטוח מרגיש שזו לא [מצה] שמורה כלל. כשר' זושא ניגש – אמר לו המגיד: "יש אור גדול מהמצה. מה הסיבה לכך?" אז, ר' זושא העז לספר את המעשה.
י.פ.
הרב מביליץ
הרב שטערן
It once happened that the Magid didn’t have wheat that was watched [shemurah] for Passover. So he sent R. Zusha Anipoler to find watched wheat.
He traveled through several cities but could not find [any] – until he came to a village and found a Jew who had fine wheat – watched. He was very pleased with this and headed home, filled with joy.
On the way back – passing through a village he heard weeping. After asking around he found out that a widow with several orphans were simply dying of hunger. Without even thinking for a minute he took the hard-won – watched wheat and had food prepared for the family.
Instead of the wheat he bought regular wheat – not watched and he went home. Naturally, he did not mention that it was not watched.
At the Seder, immediately after eating the required measure of matzah, the Magid called over R. Zusha.
R. Zusha became very afraid. He understood that the Magid must have sensed that this was not watched.
When R. Zusha came over – the Magid said: “There is a great light shining from this mitzvah. What is the cause of this?”
At this, R. Zusha dared to tell the story.
I.F.
Bilitzer Rabbi
Rabbi Stern
ביים מגיד האט זיך אמאל געטראפען אז ער איז נישט געווען קיין שמירה ווייץ אויף פסח. האט ער ארויסגע- שיקט ר' זיזשע אנאפאליער ער זאל אויסזוכען שמורה מעל. ווייץ
איז ער ארומגעפארען איבער עטלעכע שטעדט און האט נישט געקענט געפונען – ביז ער איז געקומען צו א דארף און געפונען ביי א יידן שענעם ווייץ – שמורה. האט ער שטארק הנאה געהאט דאפון און זיך גענומען אהיים פארען, מלא שמחה.
אויף דען וועג צוריק האט ער – דארכפארענדיג א דארף געהערט א יעמערליך געווען. האט ער נאכפרעגענדיג געווארע געווארדען אז אן אלמנה מיט עטלעכע יתומים שטארבען פראסט פון הונגער. האט ער אפילו נישט טראכטענדיג א מיניט גענעמען די אזוי שווער אנגעקומענע – שמורה ווייץ און געלאסט מאכען מאכלים פאר דער משפחה.
אנשטאט דעם ווייץ האט ער געקויפט פראסטען ווייץ – נישט שמירה און איז געפארען אהיים. און נאטורליך נישט אויסגעזאגט דאס עס איזט נישט שמורה
ביים סדר האט דער מגיד באלד נאך דעם [ווי] ער האט געגעסען דעם כזית מצה צוגערופען ר' זיזשע.
ר' זיזשע איז געווארען שטארק דערשראקען. ער האט פארשטענען דאס דער מגיד האט שוין זעכער געפילט דאס דאס איז נישט קיין שמורה
אז ר' זיזשע איז צוגעקומען – זאגט אים דער מגיד: עס שיינט א גרויסען אור פון דער מצה. וואס הענגט דאראן.
דעמולט האט ר' זיזשע שוין געוואגט צו דערצעלען די מעשה
י.פ)
ביליצער רב
הרב שטערן
פעם אחת קרה שאצל המגיד לא הייתה חיטה שמורה לפסח. אז הוא שלח את ר' זושע מאנאפולי למצוא חיטה שמורה. הוא נסע דרך מספר ערים ולא הצליח למצוא, עד שבא לכפר אחד בו מצא חיטה יפה ושמורה, אצל יהודי אחד. הוא שמח מכך מאוד ופנה לנסוע הביתה, מלא שמחה.
בדרך חזרה, כשעבר דרך כפר אחד הוא שמע בכייה. לאחר ששאל, הוא גילה שאלמנה אחת עם מספר יתומים היו פשוט מתים מרעב. הוא אפילו לא חשב לרגע, ולקח את החיטה הקשה להשגה ומיד הכין מאכלים עבור המשפחה.
במקום החיטה היפה הוא קנה חיטה רגילה – לא שמורה, ונסע הביתה. וכמובן הוא לא סיפר שזו לא [חיטה] שמורה.
במהלך הסדר, מיד לאחר שהמגיד אכל כזית מצה, הוא קרא לר' זושא. ר' זושא פחד מאוד. הוא הבין שהמגיד בטוח מרגיש שזו לא [מצה] שמורה כלל. כשר' זושא ניגש – אמר לו המגיד: "יש אור גדול מהמצה. מה הסיבה לכך?" אז, ר' זושא העז לספר את המעשה.
י.פ.
הרב מביליץ
הרב שטערן
It once happened that the Magid didn’t have wheat that was watched [shemurah] for Passover. So he sent R. Zusha Anipoler to find watched wheat.
He traveled through several cities but could not find [any] – until he came to a village and found a Jew who had fine wheat – watched. He was very pleased with this and headed home, filled with joy.
On the way back – passing through a village he heard weeping. After asking around he found out that a widow with several orphans were simply dying of hunger. Without even thinking for a minute he took the hard-won – watched wheat and had food prepared for the family.
Instead of the wheat he bought regular wheat – not watched and he went home. Naturally, he did not mention that it was not watched.
At the Seder, immediately after eating the required measure of matzah, the Magid called over R. Zusha.
R. Zusha became very afraid. He understood that the Magid must have sensed that this was not watched.
When R. Zusha came over – the Magid said: “There is a great light shining from this mitzvah. What is the cause of this?”
At this, R. Zusha dared to tell the story.
I.F.
Bilitzer Rabbi
Rabbi Stern
ביים מגיד האט זיך אמאל געטראפען אז ער איז נישט געווען קיין שמירה ווייץ אויף פסח. האט ער ארויסגע- שיקט ר' זיזשע אנאפאליער ער זאל אויסזוכען שמורה מעל. ווייץ
איז ער ארומגעפארען איבער עטלעכע שטעדט און האט נישט געקענט געפונען – ביז ער איז געקומען צו א דארף און געפונען ביי א יידן שענעם ווייץ – שמורה. האט ער שטארק הנאה געהאט דאפון און זיך גענומען אהיים פארען, מלא שמחה.
אויף דען וועג צוריק האט ער – דארכפארענדיג א דארף געהערט א יעמערליך געווען. האט ער נאכפרעגענדיג געווארע געווארדען אז אן אלמנה מיט עטלעכע יתומים שטארבען פראסט פון הונגער. האט ער אפילו נישט טראכטענדיג א מיניט גענעמען די אזוי שווער אנגעקומענע – שמורה ווייץ און געלאסט מאכען מאכלים פאר דער משפחה.
אנשטאט דעם ווייץ האט ער געקויפט פראסטען ווייץ – נישט שמירה און איז געפארען אהיים. און נאטורליך נישט אויסגעזאגט דאס עס איזט נישט שמורה
ביים סדר האט דער מגיד באלד נאך דעם [ווי] ער האט געגעסען דעם כזית מצה צוגערופען ר' זיזשע.
ר' זיזשע איז געווארען שטארק דערשראקען. ער האט פארשטענען דאס דער מגיד האט שוין זעכער געפילט דאס דאס איז נישט קיין שמורה
אז ר' זיזשע איז צוגעקומען – זאגט אים דער מגיד: עס שיינט א גרויסען אור פון דער מצה. וואס הענגט דאראן.
דעמולט האט ר' זיזשע שוין געוואגט צו דערצעלען די מעשה
י.פ)
ביליצער רב
הרב שטערן
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
