אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
פעם אחת ר' יוחנן מרחמסטריווקה נסע לזבניגורודקה. שם היה לו חסיד נלהב, פיטר ברדסקי, שהיה לו גיס בשם ר' שפיגל שהיה ליטאי נלהב מווילנה – מתנגד.
כשר' יוחנן הגיע לעיר, כל אנשי העיר באו לקבל את פניו. ברודסקי רצה שגם גיסו, שפיגל, יקבל את פני הרבי. שפיגל סירב להבין מדוע כזה כבוד מגיע לבשר ודם. להיפך – הוא כעס מאוד שעושים כזה 'צימעס' [עסק גדול] מ[סתם] יהודי. והוא אכן לא הלך [לקבל פניו].
במהלך השבוע הוא ראה שאין אף אחד אצל הרבי (הוא גר בדיוק מול המקום בו התאכסן הרבי). הוא החליט להיכנס אל הרבי להציג את טענותיו ולהתווכח עמו.
וכך היה. הוא לא פגש אף אחד אצל הרבי והגבאי מייד נתן לו להיכנס. ר' יוחנן קיבל אותו ושפיגל החל להתווכח. "מדוע, רבי, מגיע לך כבוד כזה? מדוע כל כך הרבה יהודים צריכים לבוא אליך – לתת לך פדיונות, ולפחד ממך כל כך הרבה?"
ועל כל שאלה ר' יוחנן הניד בראשו ואמר לו: "אכן, אתה צודק – אכן כך – אבל אתה יודע למה? בגלל שאלוהים רוצה כך – ואם כך רוצה אלוהים, אז אני אומר לך שאתה אכן צריך לפחד ממני." לאחר מכן שפיגל נהייה חסיד וסיפר בעצמו את הסיפור הזה לפ. לאנדוי.
י.פ.
פנחס לאנדוי
R. Yohanan of Rakhmastrivka (d. 1895) once traveled to Zwinogródka. There he had a fervent follower Piater Brodski. He had a brother-in-law named R. Shpiegel who was a consummate Lithuanian (litvak) from Vilna – a mitnaged.
When R. Yohanan came to the town the whole town came out to greet him. Brodski wanted his brother-in-law Shpiegel to also go and greet the rebbe. However, Shpiegel refused to understand why a man of flesh and blood should be shown such honor. On the contrary, he was very angry that such a commotion was being made over a Jew and indeed he did not go.
During the week he noticed that there was no one with the rebbe (he lived just across the residence where the rebbe was staying) so he decided to visit the rebbe and present his arguments before him. So it was. He did not find anyone with the rebbe and the attendant (gabai) immediately let him in. R. Yohanan received him and Shpiegel started to argue. What, rebbe, makes you deserving of such honor? Why should so many Jews come to you, give you money to redeem their souls (pidyonot), and fear you so?
And at each question, R. Yohanan nodded his head and said to him: “Indeed, you are right. This is indeed so. But, you know why? Because this is what God wants – and if this is what God wants then I tell you should indeed fear me. This Shpiegel later became a follower and recounted this story himself to Pinchas Landau.
I.F.
Pinchas Landau
ר' יוחנן ראכמאנסטריווקער איז געפארען איינמאל קיין סווינעגראדקא. דארט האט ער האט געהאט א פייערדיקן חסיד פיאטר בראדסקי. ער האט געהאט א שוואגער ר' שפיגעל וואס איז געווען א פארבראטענער ליטוואק פון ווילנא – א {מתנגיד} [מתנגד].
אז ר' יוחנן איז געקומען אין שטאדט אריין איז דאס גאנצע שטעטעל געקומען אים מקבל שלום. בראדסקי האט געוואלט דאס זיין שוואגער, שפיגעל זאל אויך געבען שלום דעם רבין. שפיגעל האט אבער נישט געוואלט פארשטיין וואס עס קומט א בשר ודם אזא א כבוד און פארקערט ער איז געווען שטארק אין כעס וואס מען מאכט אזא צימעס פון א יידן. און איז טאקי נישט געגאנגען. אין מיטן וואך האט ער געזען אז ביים רבין איז קיינער נישט דא (ער האט געוווינט פונקט אנטקעגן וואו דער רבי איז איינגעשטאנען) האט ער זיך מיישב געווען אז ער וועט העריינגען צום רבין און זיך אויסטענען מיט אים.
אזוי איז געווען. ער האט קיינעם נישט געטראפן ביים רבין און דער גבאי האט אים באלד העריינגעלאזט. ר' יוחנן נעמט אים אויף און שפיגל הייבט אן צו טענען. וואס קומט אייך, רבי, אזא כבוד? פארוואס זאלען אזוי פיל יידן קומן צו אייך – אייך געבן פדיונות און אזוי פיל פחד פאר אייך האבען.און אויף יעדע שאלה שאקעלט צו ר' יוחנן און זאגט אים: ביסט תאקי גערעכט – אזוי איז תאקי – אבער דו ווייסט פארוואס ווייל גאט וויל אזוי – און אז ג-ט וויל אזוי זאג איך די אז די זאלסט תאקי מורא האבען פאר מיר.
דער שפיגעל איז שפעטער געווארען א חסיד און האט די מעשה אליין דערציילט פ. לאנדוי.
י.פ) פנחס לאנדוי
פעם אחת ר' יוחנן מרחמסטריווקה נסע לזבניגורודקה. שם היה לו חסיד נלהב, פיטר ברדסקי, שהיה לו גיס בשם ר' שפיגל שהיה ליטאי נלהב מווילנה – מתנגד.
כשר' יוחנן הגיע לעיר, כל אנשי העיר באו לקבל את פניו. ברודסקי רצה שגם גיסו, שפיגל, יקבל את פני הרבי. שפיגל סירב להבין מדוע כזה כבוד מגיע לבשר ודם. להיפך – הוא כעס מאוד שעושים כזה 'צימעס' [עסק גדול] מ[סתם] יהודי. והוא אכן לא הלך [לקבל פניו].
במהלך השבוע הוא ראה שאין אף אחד אצל הרבי (הוא גר בדיוק מול המקום בו התאכסן הרבי). הוא החליט להיכנס אל הרבי להציג את טענותיו ולהתווכח עמו.
וכך היה. הוא לא פגש אף אחד אצל הרבי והגבאי מייד נתן לו להיכנס. ר' יוחנן קיבל אותו ושפיגל החל להתווכח. "מדוע, רבי, מגיע לך כבוד כזה? מדוע כל כך הרבה יהודים צריכים לבוא אליך – לתת לך פדיונות, ולפחד ממך כל כך הרבה?"
ועל כל שאלה ר' יוחנן הניד בראשו ואמר לו: "אכן, אתה צודק – אכן כך – אבל אתה יודע למה? בגלל שאלוהים רוצה כך – ואם כך רוצה אלוהים, אז אני אומר לך שאתה אכן צריך לפחד ממני." לאחר מכן שפיגל נהייה חסיד וסיפר בעצמו את הסיפור הזה לפ. לאנדוי.
י.פ.
פנחס לאנדוי
R. Yohanan of Rakhmastrivka (d. 1895) once traveled to Zwinogródka. There he had a fervent follower Piater Brodski. He had a brother-in-law named R. Shpiegel who was a consummate Lithuanian (litvak) from Vilna – a mitnaged.
When R. Yohanan came to the town the whole town came out to greet him. Brodski wanted his brother-in-law Shpiegel to also go and greet the rebbe. However, Shpiegel refused to understand why a man of flesh and blood should be shown such honor. On the contrary, he was very angry that such a commotion was being made over a Jew and indeed he did not go.
During the week he noticed that there was no one with the rebbe (he lived just across the residence where the rebbe was staying) so he decided to visit the rebbe and present his arguments before him. So it was. He did not find anyone with the rebbe and the attendant (gabai) immediately let him in. R. Yohanan received him and Shpiegel started to argue. What, rebbe, makes you deserving of such honor? Why should so many Jews come to you, give you money to redeem their souls (pidyonot), and fear you so?
And at each question, R. Yohanan nodded his head and said to him: “Indeed, you are right. This is indeed so. But, you know why? Because this is what God wants – and if this is what God wants then I tell you should indeed fear me. This Shpiegel later became a follower and recounted this story himself to Pinchas Landau.
I.F.
Pinchas Landau
ר' יוחנן ראכמאנסטריווקער איז געפארען איינמאל קיין סווינעגראדקא. דארט האט ער האט געהאט א פייערדיקן חסיד פיאטר בראדסקי. ער האט געהאט א שוואגער ר' שפיגעל וואס איז געווען א פארבראטענער ליטוואק פון ווילנא – א {מתנגיד} [מתנגד].
אז ר' יוחנן איז געקומען אין שטאדט אריין איז דאס גאנצע שטעטעל געקומען אים מקבל שלום. בראדסקי האט געוואלט דאס זיין שוואגער, שפיגעל זאל אויך געבען שלום דעם רבין. שפיגעל האט אבער נישט געוואלט פארשטיין וואס עס קומט א בשר ודם אזא א כבוד און פארקערט ער איז געווען שטארק אין כעס וואס מען מאכט אזא צימעס פון א יידן. און איז טאקי נישט געגאנגען. אין מיטן וואך האט ער געזען אז ביים רבין איז קיינער נישט דא (ער האט געוווינט פונקט אנטקעגן וואו דער רבי איז איינגעשטאנען) האט ער זיך מיישב געווען אז ער וועט העריינגען צום רבין און זיך אויסטענען מיט אים.
אזוי איז געווען. ער האט קיינעם נישט געטראפן ביים רבין און דער גבאי האט אים באלד העריינגעלאזט. ר' יוחנן נעמט אים אויף און שפיגל הייבט אן צו טענען. וואס קומט אייך, רבי, אזא כבוד? פארוואס זאלען אזוי פיל יידן קומן צו אייך – אייך געבן פדיונות און אזוי פיל פחד פאר אייך האבען.און אויף יעדע שאלה שאקעלט צו ר' יוחנן און זאגט אים: ביסט תאקי גערעכט – אזוי איז תאקי – אבער דו ווייסט פארוואס ווייל גאט וויל אזוי – און אז ג-ט וויל אזוי זאג איך די אז די זאלסט תאקי מורא האבען פאר מיר.
דער שפיגעל איז שפעטער געווארען א חסיד און האט די מעשה אליין דערציילט פ. לאנדוי.
י.פ) פנחס לאנדוי
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
