אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
ר' חיים מצאנז התפרנס מסחר בפשתן לבן. כלומר, אשתו עשתה עסקים עם ר' אפרים זלמן מרגליות מבראד. פעם אחת, אשתו נקלעה לסכסוך עם החברה של ר' אפרים זלמן. היא האמינה שחייבים לה שמונים זהובים. היא המשיכה להתעקש ולטעון על כך אבל ללא הועיל. היא התעקשה שהיא רוצה שר' חיים עצמו יבוא לברודי לדון בכך עם ר' אפרים זלמן או שהיא תזמין אותו לדין תורה. בתחילה, ר' חיים לא רצה ללכת בגלל ביטול תורה, אבל היא הציקה לו עד שהוא הסכים.
כשהוא הגיע לברודי וכשראה את ר' אפרים זלמן הוא מיד החל לשוחח איתו בלימוד, וזה נמשך שעות. לאחר מכן, שאלו אותו ר' אפרים זלמן: "מה מביא אותך לבראד?" ר' חיים סיפר לו על הסכסוך שיש לאשתו עם החברה. ר' אפרים זלמן אמר לו שהוא כבר כמה שנים לא היה בחנות אבל "עבורך אני אלך ואפתור את הסכסוך. כך או כך אני מאמין לך." והוא הלך לחנות והורה לשלם לאישה את 80 הזהובים.
י.פ.
הרבי מצאנז
R. Hayim Sanzer earned his living through a white linen business. That is, his wife did business with R. Ephraim Zalman Margolios of Brody [d.1828]. His wife was once involved in a dispute with R. Ephraim Zalman’s firm. She believed that she was owed eighty gulden. She kept insisting but to no avail. So she insisted that she would like for R. Hayim himself to travel to Brody to discuss it with R. Ephraim Zalman or else to take him to court. At first, R. Hayim did not want to go because it would disrupt his studies, but she pestered him until he agreed.
When he arrived in Brody and went to see R. Ephraim Zalman he immediately began to discuss matters of learning and this went on for hours. Afterward, R. Ephraim Zalman asked him – “What brings you to Brody?” R. Hayim told him about the dispute that his wife had with the firm. R. Ephraim Zalman replied that it has been several years since he was at the shop but “for your sake, I will go and resolve the dispute. In any event, I believe you”. And he went to the shop and told them to pay the wife the eighty gulden.
I.F.
Sanzer Rebbe
ר' חיים סאנצער האט זיך מפרנס געווען דארך האנדעל מיט ווייסען ליינוואנד. דאס הייסט די רביצין האט גיהאנדעלט מיט ר' אפרים זלמן מרגליות פון בראד.
אמאל האט זיך די רביצין איינגעטאן אין א סכסוך מיט ר' אפרים זלמן'ס פירמא. עס האט זיך {איך} [איר] געדאכט דאס מען איז איר שולדיג 80 גולדען. זי האט געהאלטן אין איין טענען אבער עס האט נישט געהאלפן.
האט זי זיך איינגעשפארט דאס זי וויל דאס ר' חיים זאל אליין פארען מיט איר קיין בראד זיך אדער דארכרעדען מיט ר' אפרים זלמן אדער לאדען אים צו א דין תורה.
לכתחילה האט ר' חיים נישט געוואלט צוליב ביטול תורה אבער זי האט אים אזוי געמוטשעט ביז ער איז איינגעגאנגן דארויף.
אז ער איז געקומען קיין בראד און אריינגעגאנגן צו ר' אפרים זלמן האט ער באלד אנגעהויבען מיט אים צו רעדן אין לערנען, און דאס האט געדויערט שעה'ן. דערנאך פרעגט אים ר' אפרים זלמן – "וואס זענט איר עפעס געקומן קיין בראד.["] האט אים ר' חיים דערציילט וועגן דעם סכסוך וואס זיין רביצין האט מיט דער פירמא. זאגט אים ר' אפרים זלמן דאס ער איז געווען שוין עטלעכע יארן נישט אין געשעפט אבער צוליב אייך וועל איך גיין און שליכטן דעם סכסוך. סיי ווי סיי גלויב איך אייך און איז געגאנגן אין געשעפט און האט געהייסן אויס צאהלען דער רביצין די 80 גולדען.
י.פ) סאנצער רבי
ר' חיים מצאנז התפרנס מסחר בפשתן לבן. כלומר, אשתו עשתה עסקים עם ר' אפרים זלמן מרגליות מבראד. פעם אחת, אשתו נקלעה לסכסוך עם החברה של ר' אפרים זלמן. היא האמינה שחייבים לה שמונים זהובים. היא המשיכה להתעקש ולטעון על כך אבל ללא הועיל. היא התעקשה שהיא רוצה שר' חיים עצמו יבוא לברודי לדון בכך עם ר' אפרים זלמן או שהיא תזמין אותו לדין תורה. בתחילה, ר' חיים לא רצה ללכת בגלל ביטול תורה, אבל היא הציקה לו עד שהוא הסכים.
כשהוא הגיע לברודי וכשראה את ר' אפרים זלמן הוא מיד החל לשוחח איתו בלימוד, וזה נמשך שעות. לאחר מכן, שאלו אותו ר' אפרים זלמן: "מה מביא אותך לבראד?" ר' חיים סיפר לו על הסכסוך שיש לאשתו עם החברה. ר' אפרים זלמן אמר לו שהוא כבר כמה שנים לא היה בחנות אבל "עבורך אני אלך ואפתור את הסכסוך. כך או כך אני מאמין לך." והוא הלך לחנות והורה לשלם לאישה את 80 הזהובים.
י.פ.
הרבי מצאנז
R. Hayim Sanzer earned his living through a white linen business. That is, his wife did business with R. Ephraim Zalman Margolios of Brody [d.1828]. His wife was once involved in a dispute with R. Ephraim Zalman’s firm. She believed that she was owed eighty gulden. She kept insisting but to no avail. So she insisted that she would like for R. Hayim himself to travel to Brody to discuss it with R. Ephraim Zalman or else to take him to court. At first, R. Hayim did not want to go because it would disrupt his studies, but she pestered him until he agreed.
When he arrived in Brody and went to see R. Ephraim Zalman he immediately began to discuss matters of learning and this went on for hours. Afterward, R. Ephraim Zalman asked him – “What brings you to Brody?” R. Hayim told him about the dispute that his wife had with the firm. R. Ephraim Zalman replied that it has been several years since he was at the shop but “for your sake, I will go and resolve the dispute. In any event, I believe you”. And he went to the shop and told them to pay the wife the eighty gulden.
I.F.
Sanzer Rebbe
ר' חיים סאנצער האט זיך מפרנס געווען דארך האנדעל מיט ווייסען ליינוואנד. דאס הייסט די רביצין האט גיהאנדעלט מיט ר' אפרים זלמן מרגליות פון בראד.
אמאל האט זיך די רביצין איינגעטאן אין א סכסוך מיט ר' אפרים זלמן'ס פירמא. עס האט זיך {איך} [איר] געדאכט דאס מען איז איר שולדיג 80 גולדען. זי האט געהאלטן אין איין טענען אבער עס האט נישט געהאלפן.
האט זי זיך איינגעשפארט דאס זי וויל דאס ר' חיים זאל אליין פארען מיט איר קיין בראד זיך אדער דארכרעדען מיט ר' אפרים זלמן אדער לאדען אים צו א דין תורה.
לכתחילה האט ר' חיים נישט געוואלט צוליב ביטול תורה אבער זי האט אים אזוי געמוטשעט ביז ער איז איינגעגאנגן דארויף.
אז ער איז געקומען קיין בראד און אריינגעגאנגן צו ר' אפרים זלמן האט ער באלד אנגעהויבען מיט אים צו רעדן אין לערנען, און דאס האט געדויערט שעה'ן. דערנאך פרעגט אים ר' אפרים זלמן – "וואס זענט איר עפעס געקומן קיין בראד.["] האט אים ר' חיים דערציילט וועגן דעם סכסוך וואס זיין רביצין האט מיט דער פירמא. זאגט אים ר' אפרים זלמן דאס ער איז געווען שוין עטלעכע יארן נישט אין געשעפט אבער צוליב אייך וועל איך גיין און שליכטן דעם סכסוך. סיי ווי סיי גלויב איך אייך און איז געגאנגן אין געשעפט און האט געהייסן אויס צאהלען דער רביצין די 80 גולדען.
י.פ) סאנצער רבי
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
