אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
גביר גדול אחד נסע אל הבעש"ט. היה לו בן יחיד והוא ביקש מהבעש"ט שיחזיק אצלו את הבן שלוש שנים כדי שילמד ממנו חסידות ומידות טובות.
פעם אחת, הבעש"ט רתם את עגלתו באופן פתאומי ונסע למקום כלשהו ביחד עם אותו בחור. הם התאכסנו בפונדק אחד. לבעש"ט נתנו חדר, אבל הבחור היה חייב לישון באכסנייה [=בחדר הכללי]. לפני שהוא שכב לישון הוא התחיל לשיר ניגון, מאוד יפה. היה שם גוי אחד שהניגון הרשים אותו כל כך שהוא ביקש מהחוכר ש[יורה ל] בחור לשיר והוא יקנה יי"ש לכולם.
החוכר ביקש שהבחור ישיר. אבל הוא רצה לבקש רשות מהבעש"ט והבעש"ט נתן לו את הרשות לשיר.
הגוי התפעל מהשירה – הוא שאל [את הבחור] מה שמו, והוא אמר שקוראים לו מאשקע. הגוי שתה ורקד כל הלילה ומשה'לה שר בשבילו.
לאחר מכן, הבעש"ט הורה לחזור הביתה ולקח עמו את הבחור.
[בסופו של דבר] משה נסע חזרה אל אביו. הוא גדל ונהייה סוחר גדול.
פעם אחת, כשהיה בנסיעה, תפסו אותו גזלנים ורצו להרגו. הוא ביקש שיביאו אותו
אל ראש הגזלנים. כשהביאו אותו לפני ראש הגזלנים, הוא מיד הכירו והחזיר לו את הכסף שהגזלנים גנבו ממנו ואפילו נתן לו מתנה ושלח אותו לדרכו.
אנשים אומרים שהבעש"ט ראה זאת בנבואה ולכן הוא מיד נסע עם הבחור אל האכסניה.
י.פ.
דוד פישמאן
A very wealthy man traveled to the Besht. He had an only son and he asked the Besht to take him under his wing for three years [during which] he should study Chasidus and fine character traits.
The Besht once saddled his wagon suddenly and traveled somewhere along with the young man. They stayed at an inn. The Besht was given a separate room, but the young man had to sleep in the inn [together with everyone else]. Before he went to sleep he began to sing a very beautiful melody. There was a Gentile present who was so enchanted by the melody that he asked the innkeeper [to instruct] the young man to sing and he will buy Schnapps for the entire crowd.
So the innkeeper asked that the young man sing. But he wanted to receive permission from the Besht. The Besht permitted him to sing.
The gentile was enchanted by the melody – he asked what his name was and he replied that his name was Moshke. The gentile drank and danced all night and Moshe’le sang for him.
Afterward, the Besht instructed [his entourage] to travel home, and he took along the young man.
[Eventually] Moshe returned to his father. He grew up and became a big merchant. Once he was traveling on the road. He was seized by bandits who wanted to kill him. He was barely able to request to bring him
to the chief bandit. And they brought him before the head of the bandits. He [the bandit] soon recognized him and he returned the money that the bandits robbed from him and he even gave him a gift and sent him on his way.
The “world” says that the Besht prophetically foresaw these events and therefore he suddenly traveled with the young man to the inn.
I.F.
Dovid Fishman
א גרויסער גביר איז געפוהרען צום בעש"ט. ער האט געהאט א בן יחיד און ער האט געבעטען דעם בעש"ט דאס ער זאל אים האלטען פאר דריי יאר צייט ער זאל זיך אויסלערנען חסידות און מדות טובות.
איינמאל איז האט דער בעשט פלוצלינג איינגעשפארט דעם וואגען און איז געפוהרען ערגעץ וואו און האט מיטגענומען דעם בחור. זיי זענען איינגעשטאנען אין א קרעטשמע. דעם בעשט האט מען געגעבען א צימער פאר זיך אבער דער בחור איז האט געמוסט שלאפען אין דער קרעטשמא. עדער ער האט זיך שלאפען געלעגט האט ער אנגעהויבען צו זינגען א ניגון, א זייער שענעם. דארט איז געווען א גוי און דער נגון איז אים אזוי געפעלען דאס ער האט געבעטען דעם ארענדאר דאס דער בחור זאל זינגען און ער וועט קויפען שנאפס פאר דעם גאנצען עולם.
האט דער ארענדער געבעטען אז דער בחור'ל זאל זינגען. ער האט אבער געוואלט נעמען רשות ביים בעשט און דער בעשט האט אים געגעבען ערלויבעניש צו זינגען.
דער גוי איז גאר נתפעל געווארען פונ'ם זינגען – האט אים געפרעגט ווי ער הייסט און ער האט אים געזאגט דאס ער הייסט מאשקע. דער גוי האט געטרינגען און געטאנצט די גאנצע נאכט און משה'לה האט אים צוגעזונגען.
דערנאכדעם האט דער בעש"ט געהייסען צוריקפוהרען אהיים און דעם בחור האט ער מיטגענומען.
משה איז צוריגגעפוהרען צו זיין פאטער. ער איז אויפגעוואקסען און איז געווארען א סוחר א גרויסער.
איינמאל איז ער געווען אויף דען וועג. האבען אים געכאפט גזלנים און האבען אים געוואלט הרגענען. האט ער קאם אויסגעבעטען מען זאל אים ברענגען צום ראש פון די גזלנים. און אז מען האט אים געבראכט פאר דעם ראש פון די גזלנים. דער האט אים באלד דערקענט און האט אים אבגעגעבען דאס געלד וואס די גזלנים האבען צוגערויבט ביי אים און האט אים אפילו געגעבען א מתנה און האט אים געשיקט אויף זיין וועג.
זאגט די וועלט דאס דער בעשט האט דאס פארויסגעזען {בנביאה} [בנבואה] און דאפאר האט איז ער פלוצלינג געפוהרען מיט דעם בחור צו דער קרעטשמא.
י.פ)
דוד פישמאן
גביר גדול אחד נסע אל הבעש"ט. היה לו בן יחיד והוא ביקש מהבעש"ט שיחזיק אצלו את הבן שלוש שנים כדי שילמד ממנו חסידות ומידות טובות.
פעם אחת, הבעש"ט רתם את עגלתו באופן פתאומי ונסע למקום כלשהו ביחד עם אותו בחור. הם התאכסנו בפונדק אחד. לבעש"ט נתנו חדר, אבל הבחור היה חייב לישון באכסנייה [=בחדר הכללי]. לפני שהוא שכב לישון הוא התחיל לשיר ניגון, מאוד יפה. היה שם גוי אחד שהניגון הרשים אותו כל כך שהוא ביקש מהחוכר ש[יורה ל] בחור לשיר והוא יקנה יי"ש לכולם.
החוכר ביקש שהבחור ישיר. אבל הוא רצה לבקש רשות מהבעש"ט והבעש"ט נתן לו את הרשות לשיר.
הגוי התפעל מהשירה – הוא שאל [את הבחור] מה שמו, והוא אמר שקוראים לו מאשקע. הגוי שתה ורקד כל הלילה ומשה'לה שר בשבילו.
לאחר מכן, הבעש"ט הורה לחזור הביתה ולקח עמו את הבחור.
[בסופו של דבר] משה נסע חזרה אל אביו. הוא גדל ונהייה סוחר גדול.
פעם אחת, כשהיה בנסיעה, תפסו אותו גזלנים ורצו להרגו. הוא ביקש שיביאו אותו
אל ראש הגזלנים. כשהביאו אותו לפני ראש הגזלנים, הוא מיד הכירו והחזיר לו את הכסף שהגזלנים גנבו ממנו ואפילו נתן לו מתנה ושלח אותו לדרכו.
אנשים אומרים שהבעש"ט ראה זאת בנבואה ולכן הוא מיד נסע עם הבחור אל האכסניה.
י.פ.
דוד פישמאן
A very wealthy man traveled to the Besht. He had an only son and he asked the Besht to take him under his wing for three years [during which] he should study Chasidus and fine character traits.
The Besht once saddled his wagon suddenly and traveled somewhere along with the young man. They stayed at an inn. The Besht was given a separate room, but the young man had to sleep in the inn [together with everyone else]. Before he went to sleep he began to sing a very beautiful melody. There was a Gentile present who was so enchanted by the melody that he asked the innkeeper [to instruct] the young man to sing and he will buy Schnapps for the entire crowd.
So the innkeeper asked that the young man sing. But he wanted to receive permission from the Besht. The Besht permitted him to sing.
The gentile was enchanted by the melody – he asked what his name was and he replied that his name was Moshke. The gentile drank and danced all night and Moshe’le sang for him.
Afterward, the Besht instructed [his entourage] to travel home, and he took along the young man.
[Eventually] Moshe returned to his father. He grew up and became a big merchant. Once he was traveling on the road. He was seized by bandits who wanted to kill him. He was barely able to request to bring him
to the chief bandit. And they brought him before the head of the bandits. He [the bandit] soon recognized him and he returned the money that the bandits robbed from him and he even gave him a gift and sent him on his way.
The “world” says that the Besht prophetically foresaw these events and therefore he suddenly traveled with the young man to the inn.
I.F.
Dovid Fishman
א גרויסער גביר איז געפוהרען צום בעש"ט. ער האט געהאט א בן יחיד און ער האט געבעטען דעם בעש"ט דאס ער זאל אים האלטען פאר דריי יאר צייט ער זאל זיך אויסלערנען חסידות און מדות טובות.
איינמאל איז האט דער בעשט פלוצלינג איינגעשפארט דעם וואגען און איז געפוהרען ערגעץ וואו און האט מיטגענומען דעם בחור. זיי זענען איינגעשטאנען אין א קרעטשמע. דעם בעשט האט מען געגעבען א צימער פאר זיך אבער דער בחור איז האט געמוסט שלאפען אין דער קרעטשמא. עדער ער האט זיך שלאפען געלעגט האט ער אנגעהויבען צו זינגען א ניגון, א זייער שענעם. דארט איז געווען א גוי און דער נגון איז אים אזוי געפעלען דאס ער האט געבעטען דעם ארענדאר דאס דער בחור זאל זינגען און ער וועט קויפען שנאפס פאר דעם גאנצען עולם.
האט דער ארענדער געבעטען אז דער בחור'ל זאל זינגען. ער האט אבער געוואלט נעמען רשות ביים בעשט און דער בעשט האט אים געגעבען ערלויבעניש צו זינגען.
דער גוי איז גאר נתפעל געווארען פונ'ם זינגען – האט אים געפרעגט ווי ער הייסט און ער האט אים געזאגט דאס ער הייסט מאשקע. דער גוי האט געטרינגען און געטאנצט די גאנצע נאכט און משה'לה האט אים צוגעזונגען.
דערנאכדעם האט דער בעש"ט געהייסען צוריקפוהרען אהיים און דעם בחור האט ער מיטגענומען.
משה איז צוריגגעפוהרען צו זיין פאטער. ער איז אויפגעוואקסען און איז געווארען א סוחר א גרויסער.
איינמאל איז ער געווען אויף דען וועג. האבען אים געכאפט גזלנים און האבען אים געוואלט הרגענען. האט ער קאם אויסגעבעטען מען זאל אים ברענגען צום ראש פון די גזלנים. און אז מען האט אים געבראכט פאר דעם ראש פון די גזלנים. דער האט אים באלד דערקענט און האט אים אבגעגעבען דאס געלד וואס די גזלנים האבען צוגערויבט ביי אים און האט אים אפילו געגעבען א מתנה און האט אים געשיקט אויף זיין וועג.
זאגט די וועלט דאס דער בעשט האט דאס פארויסגעזען {בנביאה} [בנבואה] און דאפאר האט איז ער פלוצלינג געפוהרען מיט דעם בחור צו דער קרעטשמא.
י.פ)
דוד פישמאן
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
