אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
הרבי מבויאן מטשרנוביץ (ר’ מנחם נחום) סיפר פעם את המעשה הבא:
הרבי מרוז’ין נהג לצאת לטיול ביער, ושם להתפלל מנחה. בכל פעם הוא לקח בן אחר שלו. פעם אחת, הלך איתו הרבי משטפנשט. כשהגיעו למאלאה ליד בויאן הרבי מרוז’ין ראה שגוי אחד סוחב דג גדול.
אמר הרבי מרוז’ין לשמש שלו, לייב: “גש וקנה את הדג הזה” אבל ר’ לייב אמר שאין לו כסף כלל.
ענה לו הרבי מרוז’ין: “אם כך לך לחוכר ותשאל ממנו כסף – אבל קנה את הדג.”
כשנקנה הדג לקחו הרבי מרוז’ין ביד והביט בו ארוכות. לאחר מכן הוא הניח את הדג מתחת לרגליו ונסע הביתה.
הרבי משטפנשט נהג לספר שכשהרבי מרוז’ין לחץ על הדג ברגליו, הוא שמע כיצד הדג צועק: “אוי ואבוי לי! אוי ואבוי לי!”
כשהגיעו הביתה לסדיגורה, אמר הרבי מרוז’ין שצריך לבשל את הדג בשביל [סעודת] ליל שבת. כשהביאו את הדג לשולחן הרבי מרוז’ין חילק שיריים לכל הילדים שלו ואמר כך: “אתם יודעים מי הוא הדג הזה? בתוכו נמצא גלגול של צדיק גדול – צריך לתקן אותו. הייתי אפילו אומר לכם מיהו הצדיק, אבל יושבים כאן הנכדים שלו, שבאו הנה לשבת, ואני לא רוצה לבייש אותם.”
י.פ.
שלום רחמן ממזריטש שמע מהרבי מבויאן כתב למשה נארשען חסיד בויאן.
The Boyaner Rebbe of Chernovitz (R. Menahem Nahum) once told the following story:
The Ruzhiner used to go take walks in the forest and there to pray the afternoon prayers [minhah]. Each time he would take with him a different son. Once the Shtefeneshter went with him. When they came to Mahala near Boyan the Ruzhiner saw a gentile carrying a large fish. The Ruzhiner said to his servant Leib – “Go down and buy that fish.”
But R. Leib said that he had no money. The Ruzhiner replied – “If so, then go to the leaseholder [arender] and borrow money – but buy the fish.”
When the fish was bought the Ruzhiner took it in his hands and looked at it for a long time – then he placed the fish under his feet and returned home. The Shtefeneshter used to relate that when the Ruzhiner Pressed the fish with his foot he heard the fish crying: “Oh, woe is me! Oh, woe is me!”
When they arrived back home in Sadagura the Ruzhiner told them to cook the fish for Friday night. When they brought the fish to the table, the Ruzhiner handed out leftovers [sherayim] to all his children and said the following: “You know who this fish is? In it is reincarnated a great saint – so we must rectify him. I would even tell who this saint is but his grandchildren, who came for the Sabbath, are sitting here so I do not wish for them to become embarrassed.
I.F.
Shalom Nahman of Mezritsh heard from the Boyner Rebbe written to Moses Narshen a Boyner Hasid
דער באיאנער רבי מטשערנאוויץ (ר’ מנחם נחום) האט דערציילט אמאל די מעשה.
דער ריזשינער פלעגט פארען שפאצירען אין וואלד און דארט צו דאווענען מנחה. יעדעס מאל האט ער מיטגענומען אן אנדערען זין איינמאל איז מיט אים מיטגעפארען דער שטעפענעשטער אז זיי זענען געקומען צו מַאלַאה נעבען באיאן האט דער ריזשינער געזעען אז א גוי טראגט א גרויסען פיש. האט דער ריזשינער געזאגט צו זיין שמש לייב – גע אראפ און קויף אוועג דעם פיש.
ר’ לייב האט אבער געזאגט אז ער האט נישט קיין געלד. ענטפערט אים דער ריזשינער – אויב אזוי גע צו צו דעם ארענדער און ליי דיר אויס געלד, אבער קויף דעם פיש.
אז דער פיש איז אבגעקויפט געפארען געווארען האט אים דער ריזשינער גענעמען אין דער האנד און האט אים לאנג אנגעקוקט – דערנאך האט ער דעם פיש אוועגגעלעגט אונטער זיינע פיס און איז אהיים געפארען.
און דער שטעפעעשטער פלעגט דערצעלען אז ווען דער ריזשינער האט א דריק געגעבען דעם פיש מיט די פיס האט דער ער געהערט ווי דער פיש שרייט: אוי וויי מיר! אוי וויי מיר!
אז מען איז אהיימגעקומען נאך סאדאגארא האט דער ריזשינער געהייסען דאס מען זאל דעם פיש אבקאכען פאר פרייטאג צו נאכט. אז מען האט דעם פיש געבראכט צום טיש האט דער ריזשינער געטיילט שיריים צו אלע זיינע קינדער, און האט אזוי געזאגט: איר ווייסט ווער דער פיש איז? אין אים איז דא א גילגול פון א א גרויסען צדיק – דארף מען אים מתקן זיין. איך וואלט אפילו געזאגט ווער דער צדיק איז אבער דא זיצן זיינע אייניקעלעך וואס זיי זענען געקומען אויף שבת וויל איך ניט אז זיי זאלען מבויש ווערען.
י.פ)
שלום רחמן ממעזריטש
געהערט פון’ם באיאנער רבי
געשריבען צו משה נארשען
א באיאנער חסיד
הרבי מבויאן מטשרנוביץ (ר’ מנחם נחום) סיפר פעם את המעשה הבא:
הרבי מרוז’ין נהג לצאת לטיול ביער, ושם להתפלל מנחה. בכל פעם הוא לקח בן אחר שלו. פעם אחת, הלך איתו הרבי משטפנשט. כשהגיעו למאלאה ליד בויאן הרבי מרוז’ין ראה שגוי אחד סוחב דג גדול.
אמר הרבי מרוז’ין לשמש שלו, לייב: “גש וקנה את הדג הזה” אבל ר’ לייב אמר שאין לו כסף כלל.
ענה לו הרבי מרוז’ין: “אם כך לך לחוכר ותשאל ממנו כסף – אבל קנה את הדג.”
כשנקנה הדג לקחו הרבי מרוז’ין ביד והביט בו ארוכות. לאחר מכן הוא הניח את הדג מתחת לרגליו ונסע הביתה.
הרבי משטפנשט נהג לספר שכשהרבי מרוז’ין לחץ על הדג ברגליו, הוא שמע כיצד הדג צועק: “אוי ואבוי לי! אוי ואבוי לי!”
כשהגיעו הביתה לסדיגורה, אמר הרבי מרוז’ין שצריך לבשל את הדג בשביל [סעודת] ליל שבת. כשהביאו את הדג לשולחן הרבי מרוז’ין חילק שיריים לכל הילדים שלו ואמר כך: “אתם יודעים מי הוא הדג הזה? בתוכו נמצא גלגול של צדיק גדול – צריך לתקן אותו. הייתי אפילו אומר לכם מיהו הצדיק, אבל יושבים כאן הנכדים שלו, שבאו הנה לשבת, ואני לא רוצה לבייש אותם.”
י.פ.
שלום רחמן ממזריטש שמע מהרבי מבויאן כתב למשה נארשען חסיד בויאן.
The Boyaner Rebbe of Chernovitz (R. Menahem Nahum) once told the following story:
The Ruzhiner used to go take walks in the forest and there to pray the afternoon prayers [minhah]. Each time he would take with him a different son. Once the Shtefeneshter went with him. When they came to Mahala near Boyan the Ruzhiner saw a gentile carrying a large fish. The Ruzhiner said to his servant Leib – “Go down and buy that fish.”
But R. Leib said that he had no money. The Ruzhiner replied – “If so, then go to the leaseholder [arender] and borrow money – but buy the fish.”
When the fish was bought the Ruzhiner took it in his hands and looked at it for a long time – then he placed the fish under his feet and returned home. The Shtefeneshter used to relate that when the Ruzhiner Pressed the fish with his foot he heard the fish crying: “Oh, woe is me! Oh, woe is me!”
When they arrived back home in Sadagura the Ruzhiner told them to cook the fish for Friday night. When they brought the fish to the table, the Ruzhiner handed out leftovers [sherayim] to all his children and said the following: “You know who this fish is? In it is reincarnated a great saint – so we must rectify him. I would even tell who this saint is but his grandchildren, who came for the Sabbath, are sitting here so I do not wish for them to become embarrassed.
I.F.
Shalom Nahman of Mezritsh heard from the Boyner Rebbe written to Moses Narshen a Boyner Hasid
דער באיאנער רבי מטשערנאוויץ (ר’ מנחם נחום) האט דערציילט אמאל די מעשה.
דער ריזשינער פלעגט פארען שפאצירען אין וואלד און דארט צו דאווענען מנחה. יעדעס מאל האט ער מיטגענומען אן אנדערען זין איינמאל איז מיט אים מיטגעפארען דער שטעפענעשטער אז זיי זענען געקומען צו מַאלַאה נעבען באיאן האט דער ריזשינער געזעען אז א גוי טראגט א גרויסען פיש. האט דער ריזשינער געזאגט צו זיין שמש לייב – גע אראפ און קויף אוועג דעם פיש.
ר’ לייב האט אבער געזאגט אז ער האט נישט קיין געלד. ענטפערט אים דער ריזשינער – אויב אזוי גע צו צו דעם ארענדער און ליי דיר אויס געלד, אבער קויף דעם פיש.
אז דער פיש איז אבגעקויפט געפארען געווארען האט אים דער ריזשינער גענעמען אין דער האנד און האט אים לאנג אנגעקוקט – דערנאך האט ער דעם פיש אוועגגעלעגט אונטער זיינע פיס און איז אהיים געפארען.
און דער שטעפעעשטער פלעגט דערצעלען אז ווען דער ריזשינער האט א דריק געגעבען דעם פיש מיט די פיס האט דער ער געהערט ווי דער פיש שרייט: אוי וויי מיר! אוי וויי מיר!
אז מען איז אהיימגעקומען נאך סאדאגארא האט דער ריזשינער געהייסען דאס מען זאל דעם פיש אבקאכען פאר פרייטאג צו נאכט. אז מען האט דעם פיש געבראכט צום טיש האט דער ריזשינער געטיילט שיריים צו אלע זיינע קינדער, און האט אזוי געזאגט: איר ווייסט ווער דער פיש איז? אין אים איז דא א גילגול פון א א גרויסען צדיק – דארף מען אים מתקן זיין. איך וואלט אפילו געזאגט ווער דער צדיק איז אבער דא זיצן זיינע אייניקעלעך וואס זיי זענען געקומען אויף שבת וויל איך ניט אז זיי זאלען מבויש ווערען.
י.פ)
שלום רחמן ממעזריטש
געהערט פון’ם באיאנער רבי
געשריבען צו משה נארשען
א באיאנער חסיד
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
