אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
פעם אחת, כשהרבי מרוז’ין היה אצל הרבי מאפטא, אנשים הבחינו שבנוסף לכבוד שהרבי מאפטא ייחס לרבי מרוז’ין כנהוג, הוא גם סירב לאכול כפי שהיה נוהג בדרך כלל.
אז הרבי מאפטא הסביר: “מה אינכם מבינים? שבת היא בעלת הבית במהלך כל השנה. אולם, כשאורח חשוב מגיע, כמו ראש חודש, אז השבת נותנת לאורח את תפילת העמידה של מוסף. ואם אורח עוד יותר חשוב מגיע, למשל יום טוב, אזי השבת נותנת לאורח את כל התפילה. ובוודאי, כשהאורח הכי חשוב מגיע – יום כיפור – אזי כמו שהאורח לא אוכל, גם בעל הבית לא אוכל.”
אף על פי כן, הרבי מסאווראן שאל את הרבי מאפטא: “היתכן?! כיצד הרבי הגדול מאפטא מתכופף בפני אדם כה צעיר, שאינו מלומד כלל ואינו בעל שם של גאון?”
ענה לו הרבי מאפטא: “כתוב במדרש: ‘עתידין להיות תמימים יושבים בגן עדן עם אבות העולם – מי שלא קרא ולא שנה.'” ובאוחזו בזקנו, צעק הרבי מאפטא: “אני נשבע שהמדרש מתכוון לרבי הקדוש מרוז’ין!”
י.פ.
אייזיק בראנשטיין
Once the Rizhiner visited the Apter Rav. The assembled crowd noticed that in addition to the enormous respect that the Apter accorded the Rizhiner, as was his custom, he also refused to eat as he normally did.
The Apter Rav explained: “What don’t you understand? Shabbat is the boss during the entire year, but when a distinguished guest arrives like Rosh Chodesh, Shabbat gives away the guest the shemonah esrei [amida prayer] of Mussaf. If an even more distinguished guest arrives, for example, Yom Tov, Shabbat gives up the entire prayer service for the guest. And certainly, if the most important guest arrives, [namely,] Yom Kippur, just as the guest doesn’t eat, the host also doesn’t eat.”
Nevertheless, the Savraner Rav asked the Apter Rav: “Is this possible? How is the great Apter Rav so deferential toward such a young man who is not learned and does not have the reputation of a gaon [genius]?”
The Apter answered him: “It is stated in the midrash: in the future temimim [=people of simple and wholesome faith] will sit together in Paradise with the Patriarchs [literally: fathers of the world]. This refers to someone who did not study Torah or Mishna.” And holding his beard, the Apter Rav screamed out: “I swear that the Midrash is referring to the holy Rizhiner!”
I.F.
Aizik Bronstein
איינמאל איז דער ריזשינער געווען ביים אבטער רב – האט דער עולם {באמעקט} [באמערקט] דאס אויסער וואס דער אבטער רב האט אזוי ווי זיין שטייגער איז שטענדיג געווען אבגעבען געוואלדיג כבוד האט ער זיך אויך אבגעזאגט צו עסען אזוי ווי זיין געווענליכער דרך איז געווען.
דאן האט זיך דער אבטער אנגערופען: וואס פארשטייט איר נישט. שבת איז בעל הבית פון דעם גאנצען יאר אבער עס קומט א חשוב’ער אורח אזוי ווי ראש חדש – גיט דער שבת אוועק דעם אורח דעם די מוסף’דיגע שמונה עשרה.
אויב עס קומט נאך א חשובערער גאסט למשל יום טוב – גיט דער שבת דעם אורח אוועג דעם גאנצענען גאנצען דאווענען.און אוודאי אז דער סאמע חשובסטער גאסט קומט – יום כפור איז אזוי ווי דער אורח עסט נישט עסט דער בעל הבית אויך נישט.
חאטש דעם האבען זיך האט זיך דער סאווראנער רב געפרעגט ביי דעם אבטער רב: היתכן! ווי אזוי בעגט זיך דער גרויסער אבטער רב פאר אזא יונגען מענשען וואס איז נאך נישט קיין געלערנטער און שם’ט גאר נישט פאר א גאון?
ענטפערט אים דער אבטער: עס איז פאראן א מדרש: עתידין להיות תמימים יושבים בגן עדן עם האבות העולם – מי שלא קרא ולא {שנא} [שנה]:[בגליון:] ?.
אין אננעמענדיג זיין בארד האט דער אבטער רב אויסגע-שריען – איך שווער אז דער מדרש מיינט דעם הייליגען ריזשינער.
י.פ) אייזיק בראנשטיין
פעם אחת, כשהרבי מרוז’ין היה אצל הרבי מאפטא, אנשים הבחינו שבנוסף לכבוד שהרבי מאפטא ייחס לרבי מרוז’ין כנהוג, הוא גם סירב לאכול כפי שהיה נוהג בדרך כלל.
אז הרבי מאפטא הסביר: “מה אינכם מבינים? שבת היא בעלת הבית במהלך כל השנה. אולם, כשאורח חשוב מגיע, כמו ראש חודש, אז השבת נותנת לאורח את תפילת העמידה של מוסף. ואם אורח עוד יותר חשוב מגיע, למשל יום טוב, אזי השבת נותנת לאורח את כל התפילה. ובוודאי, כשהאורח הכי חשוב מגיע – יום כיפור – אזי כמו שהאורח לא אוכל, גם בעל הבית לא אוכל.”
אף על פי כן, הרבי מסאווראן שאל את הרבי מאפטא: “היתכן?! כיצד הרבי הגדול מאפטא מתכופף בפני אדם כה צעיר, שאינו מלומד כלל ואינו בעל שם של גאון?”
ענה לו הרבי מאפטא: “כתוב במדרש: ‘עתידין להיות תמימים יושבים בגן עדן עם אבות העולם – מי שלא קרא ולא שנה.'” ובאוחזו בזקנו, צעק הרבי מאפטא: “אני נשבע שהמדרש מתכוון לרבי הקדוש מרוז’ין!”
י.פ.
אייזיק בראנשטיין
Once the Rizhiner visited the Apter Rav. The assembled crowd noticed that in addition to the enormous respect that the Apter accorded the Rizhiner, as was his custom, he also refused to eat as he normally did.
The Apter Rav explained: “What don’t you understand? Shabbat is the boss during the entire year, but when a distinguished guest arrives like Rosh Chodesh, Shabbat gives away the guest the shemonah esrei [amida prayer] of Mussaf. If an even more distinguished guest arrives, for example, Yom Tov, Shabbat gives up the entire prayer service for the guest. And certainly, if the most important guest arrives, [namely,] Yom Kippur, just as the guest doesn’t eat, the host also doesn’t eat.”
Nevertheless, the Savraner Rav asked the Apter Rav: “Is this possible? How is the great Apter Rav so deferential toward such a young man who is not learned and does not have the reputation of a gaon [genius]?”
The Apter answered him: “It is stated in the midrash: in the future temimim [=people of simple and wholesome faith] will sit together in Paradise with the Patriarchs [literally: fathers of the world]. This refers to someone who did not study Torah or Mishna.” And holding his beard, the Apter Rav screamed out: “I swear that the Midrash is referring to the holy Rizhiner!”
I.F.
Aizik Bronstein
איינמאל איז דער ריזשינער געווען ביים אבטער רב – האט דער עולם {באמעקט} [באמערקט] דאס אויסער וואס דער אבטער רב האט אזוי ווי זיין שטייגער איז שטענדיג געווען אבגעבען געוואלדיג כבוד האט ער זיך אויך אבגעזאגט צו עסען אזוי ווי זיין געווענליכער דרך איז געווען.
דאן האט זיך דער אבטער אנגערופען: וואס פארשטייט איר נישט. שבת איז בעל הבית פון דעם גאנצען יאר אבער עס קומט א חשוב’ער אורח אזוי ווי ראש חדש – גיט דער שבת אוועק דעם אורח דעם די מוסף’דיגע שמונה עשרה.
אויב עס קומט נאך א חשובערער גאסט למשל יום טוב – גיט דער שבת דעם אורח אוועג דעם גאנצענען גאנצען דאווענען.און אוודאי אז דער סאמע חשובסטער גאסט קומט – יום כפור איז אזוי ווי דער אורח עסט נישט עסט דער בעל הבית אויך נישט.
חאטש דעם האבען זיך האט זיך דער סאווראנער רב געפרעגט ביי דעם אבטער רב: היתכן! ווי אזוי בעגט זיך דער גרויסער אבטער רב פאר אזא יונגען מענשען וואס איז נאך נישט קיין געלערנטער און שם’ט גאר נישט פאר א גאון?
ענטפערט אים דער אבטער: עס איז פאראן א מדרש: עתידין להיות תמימים יושבים בגן עדן עם האבות העולם – מי שלא קרא ולא {שנא} [שנה]:[בגליון:] ?.
אין אננעמענדיג זיין בארד האט דער אבטער רב אויסגע-שריען – איך שווער אז דער מדרש מיינט דעם הייליגען ריזשינער.
י.פ) אייזיק בראנשטיין
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
