אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
פעם אחת, רצה הרבי מאפטא לנסוע אל ר’ ברוך. מכיוון שר’ ברוך היה קפדן והרבי מאפטא אהב לומר גוזמאות – הגבאים חששו ודאגו שמא יסתכסכו ולכן לא הרשו לו לנסוע. אבל הרבי מאפטא התעקש שהוא דווקא רוצה [לנסוע], אז המקורבים החשובים גילו לו את האמת, שהם חוששים שהוא יפגש עם ר’ ברוך. אז הוא הבטיח להם שהוא ימנע מלומר גוזמאות.
כשהוא הגיע, בשישי בערב, ר’ ברוך, שידע שהרבי מאפטא אוהב לאכול הרבה, נתן לו כמות גדולה [של אוכל] – והרבי מאפטא, אכל ישר מהקערה, כפי שהיה נוהג לעשות.
חשבו שזה יטריד את ר’ ברוך. אבל הוא אמר שהוא ראה כיצד מקריבים קורבנות [=בהתייחס לאכילתו של הרבי מאפטא].
כשהרבי מאפטא התחיל לספר גוזמאות, ר’ ברוך קרא: “זה ממש זהב [שיוצא] ישר מפיך.”
בשישי בערב ובשבת בבוקר, כיבדו את הרבי מאפטא לומר תורה. אולם, בסעודה שלישית הוא כבר לא רצה [לומר]. [אז] ר’ ברוך אמר פשט קטן מהזוהר.
כשהוא [=הרבי מאפטא] יצא מהסעודה הוא אמר למשרת שלו: “מהר, הכן לי את המשכב [=המיטה], אני רוצה לנוח. הוא שבר את כל כולי עם התורה שלו.”
י.פ.
אלעזר זאהן
The Apter Rav once wanted to travel to R. Baruch. Being that R. Baruch was harsh and the Apter Rav liked to exaggerate – the Gaboim [his assistants] were afraid that they would quarrel, and they did not let him travel. He stubbornly insisted that he wanted to go, so his distinguished[?]1 associates told him the truth about why they were scared of him meeting R. Baruch. So he promised them that he would be careful not to speak in an exaggerated manner.
On Friday night, R. Baruch, knowing that the Apter liked to eat a lot, served him a large portion – as was his custom, the Apter ate straight out of the bowl.
They thought that this would bother R. Baruch. He said however that he saw how they [i.e. the Aptar Rav] was bringing sacrifices.
When the Apter Rav started to recount hyperbolic tales, R. Baruch called out: “there is a golden weight in his mouth.”2
Friday night and Shabbos morning they requested that the Apter honor them by reciting words of Torah. But at the third meal, he did not want to [recite words of Torah].
So R. Baruch repeated a simple section of the Zohar.
When he [the Apter] left the meal, he told his assistant: “Quickly make my bed because I want to rest. With his Torah, he completely broke me.”
I.F.
Elazar Zohn
דער אפטער רב האט געוואלט אמאל פוהרען צו ר’ ברוך. אזוי ווי ר’ ברוך איז געווען א שטרענגער און דער אפטער רב האט ליב געהאט צו זאגען גוזמאות – האבען די גבאים {מורה} [מורא] געהאט זיי זאלען זיך נישט צערקריגען און האבען אים נישט געלאסט פוהרען. ער האט זיך אבער איינגעשפארט און דווקא געוואלט האבען די חשובע[?] מקורבים אים אויסגעזאגט דעם אמת פארוואס זיי האבען מורא ער זאל זיך טרעפען מיט ר’ ברוך. האט ער זיי צו געזאגט דאס ער וועט זיך היטען צו רעדען גוזמאות.
אז ער איז אנגעקומען פרייטאג צו נאכט האט ר’ ברוך וויסענדיג דאס דער אפטער האט ליב אסך צו עסן אים געגעבען א גרויסע פארציע – און דער אפטער אזוי ווי זיין שטייגער האט געגעסען פון דער שיסעל.
האט מען געמיינט {דאס} דאס וועט ארען ר’ ברוך. ער האט אבער געזאגט דאס ער האט געזען ווי אזוי מען איז מקריב קרבנות.
ווען דער אפטער רב האט אנגעהויבען צו דערציילען גוזמאות האט ר’ ברוך זיך אנגערופען: עס איז ממש א גאלדגעוויכט אין א גאלדגעוויכט אין זיין מויל.
פרייטאג צו נאכטס און שבת און דער פרי האט מען מכבד געווען דעם אפטער צו זאגען תורה. אבער צו שלש סעודות האט ער שוין נישט געוואלט.
האט ר’ ברוך געזאגט א פשוטען שטיקל זוהר.אז ער איז אוועק פון דער סעודה האט ער געזאגט צו זיין משרת:שנעל מאך מיר דאס געלעגער איך וויל מיך צו {שפרארען} [שפארען]. מיט זיין תורה האט ער מיך אין גאנצען צערבראכען.
י.פ)
אלעזר זאהן
פעם אחת, רצה הרבי מאפטא לנסוע אל ר’ ברוך. מכיוון שר’ ברוך היה קפדן והרבי מאפטא אהב לומר גוזמאות – הגבאים חששו ודאגו שמא יסתכסכו ולכן לא הרשו לו לנסוע. אבל הרבי מאפטא התעקש שהוא דווקא רוצה [לנסוע], אז המקורבים החשובים גילו לו את האמת, שהם חוששים שהוא יפגש עם ר’ ברוך. אז הוא הבטיח להם שהוא ימנע מלומר גוזמאות.
כשהוא הגיע, בשישי בערב, ר’ ברוך, שידע שהרבי מאפטא אוהב לאכול הרבה, נתן לו כמות גדולה [של אוכל] – והרבי מאפטא, אכל ישר מהקערה, כפי שהיה נוהג לעשות.
חשבו שזה יטריד את ר’ ברוך. אבל הוא אמר שהוא ראה כיצד מקריבים קורבנות [=בהתייחס לאכילתו של הרבי מאפטא].
כשהרבי מאפטא התחיל לספר גוזמאות, ר’ ברוך קרא: “זה ממש זהב [שיוצא] ישר מפיך.”
בשישי בערב ובשבת בבוקר, כיבדו את הרבי מאפטא לומר תורה. אולם, בסעודה שלישית הוא כבר לא רצה [לומר]. [אז] ר’ ברוך אמר פשט קטן מהזוהר.
כשהוא [=הרבי מאפטא] יצא מהסעודה הוא אמר למשרת שלו: “מהר, הכן לי את המשכב [=המיטה], אני רוצה לנוח. הוא שבר את כל כולי עם התורה שלו.”
י.פ.
אלעזר זאהן
The Apter Rav once wanted to travel to R. Baruch. Being that R. Baruch was harsh and the Apter Rav liked to exaggerate – the Gaboim [his assistants] were afraid that they would quarrel, and they did not let him travel. He stubbornly insisted that he wanted to go, so his distinguished[?]1 associates told him the truth about why they were scared of him meeting R. Baruch. So he promised them that he would be careful not to speak in an exaggerated manner.
On Friday night, R. Baruch, knowing that the Apter liked to eat a lot, served him a large portion – as was his custom, the Apter ate straight out of the bowl.
They thought that this would bother R. Baruch. He said however that he saw how they [i.e. the Aptar Rav] was bringing sacrifices.
When the Apter Rav started to recount hyperbolic tales, R. Baruch called out: “there is a golden weight in his mouth.”2
Friday night and Shabbos morning they requested that the Apter honor them by reciting words of Torah. But at the third meal, he did not want to [recite words of Torah].
So R. Baruch repeated a simple section of the Zohar.
When he [the Apter] left the meal, he told his assistant: “Quickly make my bed because I want to rest. With his Torah, he completely broke me.”
I.F.
Elazar Zohn
דער אפטער רב האט געוואלט אמאל פוהרען צו ר’ ברוך. אזוי ווי ר’ ברוך איז געווען א שטרענגער און דער אפטער רב האט ליב געהאט צו זאגען גוזמאות – האבען די גבאים {מורה} [מורא] געהאט זיי זאלען זיך נישט צערקריגען און האבען אים נישט געלאסט פוהרען. ער האט זיך אבער איינגעשפארט און דווקא געוואלט האבען די חשובע[?] מקורבים אים אויסגעזאגט דעם אמת פארוואס זיי האבען מורא ער זאל זיך טרעפען מיט ר’ ברוך. האט ער זיי צו געזאגט דאס ער וועט זיך היטען צו רעדען גוזמאות.
אז ער איז אנגעקומען פרייטאג צו נאכט האט ר’ ברוך וויסענדיג דאס דער אפטער האט ליב אסך צו עסן אים געגעבען א גרויסע פארציע – און דער אפטער אזוי ווי זיין שטייגער האט געגעסען פון דער שיסעל.
האט מען געמיינט {דאס} דאס וועט ארען ר’ ברוך. ער האט אבער געזאגט דאס ער האט געזען ווי אזוי מען איז מקריב קרבנות.
ווען דער אפטער רב האט אנגעהויבען צו דערציילען גוזמאות האט ר’ ברוך זיך אנגערופען: עס איז ממש א גאלדגעוויכט אין א גאלדגעוויכט אין זיין מויל.
פרייטאג צו נאכטס און שבת און דער פרי האט מען מכבד געווען דעם אפטער צו זאגען תורה. אבער צו שלש סעודות האט ער שוין נישט געוואלט.
האט ר’ ברוך געזאגט א פשוטען שטיקל זוהר.אז ער איז אוועק פון דער סעודה האט ער געזאגט צו זיין משרת:שנעל מאך מיר דאס געלעגער איך וויל מיך צו {שפרארען} [שפארען]. מיט זיין תורה האט ער מיך אין גאנצען צערבראכען.
י.פ)
אלעזר זאהן
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
