אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
ר’ נחום מצ’רנוביל נהג לנסוע למז’יבוז’ אל הציון של הבעש”ט – וכמובן הוא ביקר גם את ר’ ברוך.
פעם אחת, הוא היה צריך להגיע למז’יבוז’ אבל הנסיעה התארכה.
בסוף כשהוא הגיע לשם, שאל אותו ר’ ברוך מדוע לקח לו כל כך הרבה זמן להגיע. ענה לו הרבי מצ’רנוביל שבדרכו קרה לו משהו יוצא דופן; בדרכו הוא פגש נשמה מעולמות אחרים (שלא מעלמא הדין) שלא הרשתה לו להמשיך לנסוע עד שהוא יבטיח לתת לה תיקון. שאל אותו [=את הנשמה] ר’ נחום איזה חטא הוא עשה שבעבורו הוא מבקש תיקון? ענה לו שהוא חי באותה העיר עם ר’ נחום ושהוא רדף אותו בעוצמה. ענה לו ר’ נחום שאם זה החטא אז הוא מוחל לו. אולם, הנשמה המשיכה לספר שפעם אחת הוא זרק אבן על ר’ נחום. גם על כך ר’ נחום מחל לו. אך הנשמה המשיכה עוד לתאר חטאים נוספים ור’ נחום מחל לו על כולם.
לאחר מכן, אמרה הנשמה, שפעם אחת הוא שכנע קוזאק שיתרועע עם בתו של ר’ נחום. סיכם ר’ נחום: “על החטא ההוא לא אמחל. השלכתי אותו אל שאול תחתיות אלפי פעמים.”
על כך ענה ר’ ברוך: “אומרים עלי שאני רבי כעסן, ועליך שאתה רבי טוב. נשמה של יהודי מתגוללת כל כך הרבה זמן ברפש, היתכן שיש [לך] לב לתת לה לסבול עוד כל כך הרבה זמן?”
מיד, לבש ר’ ברוך את המעיל שלו, והוא ור’ נחום יצאו החוצה ביחד. הם התעכבו [בחוץ] מעט זמן, וכשחזרו אמרו שהעניקו לנשמה תיקון מתאים.
את המעשה הזה סיפר הזקן [=הרבי הראשון] מהוסיאטין בחנוכה לאחר הדלקת נרות.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
R. Nachum of Chernobyl used to make a journey to the grave of the Besht in Mezhbish. Naturally, he would also visit R. Barukh. Once, he was expected to reach Mezhbish, but the travel duration was prolonged. Upon his arrival, R. Barukh asked him why it had taken so long. R. Nachum explained that a soul from the Other World had approached him on the way and prevented him from continuing until he promised to offer him a tikun (rectification). R. Nachum asked the soul which sins it required a tikun for. The soul revealed that it had lived in the same city as R. Nachum and had relentlessly pursued him. R. Nachum forgave this sin. The soul then confessed to having thrown a stone at R. Nachum on one occasion, and this sin was also forgiven. The soul continued to recount its sins, and R. Nachum forgave them all. Afterward, the soul mentioned that it had convinced a Cossack to associate with R. Nachum’s daughter. R. Nachum concluded, “I will not forgive him for this sin. I hurled him into the abyss for a thousand times.”
R. Barukh responded, “They say that I am an angry rabbi, and they say that you are a kind rabbi. Can one’s heart bear to see a Jewish soul wandering in filth for so long?” R. Barukh put on his coat and he and R. Nachum went outside and lingered for some time. When they returned, they announced that they had provided the soul with an appropriate tikun.
The elder of Husiatyn told this story on Hanukkah, after the candle-lighting.
Y.F.
Yaakov Teitelbaum
ר’ נחום טשערנאבעלער פלעגט פארען קיין מעזשביזש נאך דען ציון פון דעם בעשט – איז ער נאטירליך אויך געווען ביי ר’ ברוך.
איינמאל האט ער געדארפט אנקומען נאך מעזשביזש. און די נסיעה האט לאנג געדויערט.
אז ער איס שוין אנגעקומען האט אים ר’ ברוך געפרעגט פארוואס עס האט אל אזוי לאנג גענומען. האט אים דער טשערנאבעלער געענטפערט דאס אויף דעם וועג האט עפעס פאסירט א מעשה דאס א נשמה פון יענעם עולם האט אים געטראפען אויף דעם וועג און האט אים נישט געלאסט ווייטער פארען ביס ער וועט אים נישט צוזאגען דאס ער וועט אים געבען א תיקון.
האט אים ר’ נחום געפרעגט אויף וואס פאר א חטא ער בעט א תיקון. האט ער אים געזאגט דאס ער האט געוווינט אין דער זעלבער שטאדט ווי ר’ נחום און האט אים שטארק גערודפ’ןגערודפ’ט. האט אים ר’ נחום געענטפערט דאס ער איז אים דעם חטא מוחל. האט די נשמה ווייטער זיך אנגערופען – דאס איינמאל האט ער געווארפען א שטיין אויף ר’ נחום. “דאס אויך מוחל געווען.[“]די נשמה האט ווייטער זיך פארופען אויף חטאים און ר’ נחום האט אים אלס מוחל געווען.
דערנאך האט די נשמה געזאגט דאס איינמאל אנגערעדט א קאזאק דאס ער זאל האבען צו טוען{“} מיט ר’ נחום’ס טאכטער. האט ר’ נחום אויסגעפירט: דעם חטא וועט איך אים נישט מוחל זיין. איך האב אים פארווארפען אויף אלפי פעמים אין שאול תחתיות.
האט ר’ ברוך אויף דעם געענט פערט: אויף מיר זאגט מען אז איך בין א בעזער רבי און אויך אייך זאגט מען אז איר זענט א גוטער רבי. א יידישע נשמה וואלגערט זיך {זיך} אזוי לאנג און דער בלאטע קען מען האבען א הארץ אים לאזען זיך אזוי לאנג פלאגען?
באלד האט ר’ ברוך אנגטון זיין תיליפ און ער און ר’ נחום זענען ביידע געגאנגען אין דרויסען און האבען זיך פארזוימט א שטיק צייט. אז זיי זענען צוריקגעקומען האבען זיי געזאגט דאס זיי האבען שוין געגעבען דער נשמה א ריכטיגן תיקון.
די מעשה האט דער אלטער הוסיאטינער רבי דער ציילט חנוכה נאך ליכט בענשען
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
ר’ נחום מצ’רנוביל נהג לנסוע למז’יבוז’ אל הציון של הבעש”ט – וכמובן הוא ביקר גם את ר’ ברוך.
פעם אחת, הוא היה צריך להגיע למז’יבוז’ אבל הנסיעה התארכה.
בסוף כשהוא הגיע לשם, שאל אותו ר’ ברוך מדוע לקח לו כל כך הרבה זמן להגיע. ענה לו הרבי מצ’רנוביל שבדרכו קרה לו משהו יוצא דופן; בדרכו הוא פגש נשמה מעולמות אחרים (שלא מעלמא הדין) שלא הרשתה לו להמשיך לנסוע עד שהוא יבטיח לתת לה תיקון. שאל אותו [=את הנשמה] ר’ נחום איזה חטא הוא עשה שבעבורו הוא מבקש תיקון? ענה לו שהוא חי באותה העיר עם ר’ נחום ושהוא רדף אותו בעוצמה. ענה לו ר’ נחום שאם זה החטא אז הוא מוחל לו. אולם, הנשמה המשיכה לספר שפעם אחת הוא זרק אבן על ר’ נחום. גם על כך ר’ נחום מחל לו. אך הנשמה המשיכה עוד לתאר חטאים נוספים ור’ נחום מחל לו על כולם.
לאחר מכן, אמרה הנשמה, שפעם אחת הוא שכנע קוזאק שיתרועע עם בתו של ר’ נחום. סיכם ר’ נחום: “על החטא ההוא לא אמחל. השלכתי אותו אל שאול תחתיות אלפי פעמים.”
על כך ענה ר’ ברוך: “אומרים עלי שאני רבי כעסן, ועליך שאתה רבי טוב. נשמה של יהודי מתגוללת כל כך הרבה זמן ברפש, היתכן שיש [לך] לב לתת לה לסבול עוד כל כך הרבה זמן?”
מיד, לבש ר’ ברוך את המעיל שלו, והוא ור’ נחום יצאו החוצה ביחד. הם התעכבו [בחוץ] מעט זמן, וכשחזרו אמרו שהעניקו לנשמה תיקון מתאים.
את המעשה הזה סיפר הזקן [=הרבי הראשון] מהוסיאטין בחנוכה לאחר הדלקת נרות.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
R. Nachum of Chernobyl used to make a journey to the grave of the Besht in Mezhbish. Naturally, he would also visit R. Barukh. Once, he was expected to reach Mezhbish, but the travel duration was prolonged. Upon his arrival, R. Barukh asked him why it had taken so long. R. Nachum explained that a soul from the Other World had approached him on the way and prevented him from continuing until he promised to offer him a tikun (rectification). R. Nachum asked the soul which sins it required a tikun for. The soul revealed that it had lived in the same city as R. Nachum and had relentlessly pursued him. R. Nachum forgave this sin. The soul then confessed to having thrown a stone at R. Nachum on one occasion, and this sin was also forgiven. The soul continued to recount its sins, and R. Nachum forgave them all. Afterward, the soul mentioned that it had convinced a Cossack to associate with R. Nachum’s daughter. R. Nachum concluded, “I will not forgive him for this sin. I hurled him into the abyss for a thousand times.”
R. Barukh responded, “They say that I am an angry rabbi, and they say that you are a kind rabbi. Can one’s heart bear to see a Jewish soul wandering in filth for so long?” R. Barukh put on his coat and he and R. Nachum went outside and lingered for some time. When they returned, they announced that they had provided the soul with an appropriate tikun.
The elder of Husiatyn told this story on Hanukkah, after the candle-lighting.
Y.F.
Yaakov Teitelbaum
ר’ נחום טשערנאבעלער פלעגט פארען קיין מעזשביזש נאך דען ציון פון דעם בעשט – איז ער נאטירליך אויך געווען ביי ר’ ברוך.
איינמאל האט ער געדארפט אנקומען נאך מעזשביזש. און די נסיעה האט לאנג געדויערט.
אז ער איס שוין אנגעקומען האט אים ר’ ברוך געפרעגט פארוואס עס האט אל אזוי לאנג גענומען. האט אים דער טשערנאבעלער געענטפערט דאס אויף דעם וועג האט עפעס פאסירט א מעשה דאס א נשמה פון יענעם עולם האט אים געטראפען אויף דעם וועג און האט אים נישט געלאסט ווייטער פארען ביס ער וועט אים נישט צוזאגען דאס ער וועט אים געבען א תיקון.
האט אים ר’ נחום געפרעגט אויף וואס פאר א חטא ער בעט א תיקון. האט ער אים געזאגט דאס ער האט געוווינט אין דער זעלבער שטאדט ווי ר’ נחום און האט אים שטארק גערודפ’ןגערודפ’ט. האט אים ר’ נחום געענטפערט דאס ער איז אים דעם חטא מוחל. האט די נשמה ווייטער זיך אנגערופען – דאס איינמאל האט ער געווארפען א שטיין אויף ר’ נחום. “דאס אויך מוחל געווען.[“]די נשמה האט ווייטער זיך פארופען אויף חטאים און ר’ נחום האט אים אלס מוחל געווען.
דערנאך האט די נשמה געזאגט דאס איינמאל אנגערעדט א קאזאק דאס ער זאל האבען צו טוען{“} מיט ר’ נחום’ס טאכטער. האט ר’ נחום אויסגעפירט: דעם חטא וועט איך אים נישט מוחל זיין. איך האב אים פארווארפען אויף אלפי פעמים אין שאול תחתיות.
האט ר’ ברוך אויף דעם געענט פערט: אויף מיר זאגט מען אז איך בין א בעזער רבי און אויך אייך זאגט מען אז איר זענט א גוטער רבי. א יידישע נשמה וואלגערט זיך {זיך} אזוי לאנג און דער בלאטע קען מען האבען א הארץ אים לאזען זיך אזוי לאנג פלאגען?
באלד האט ר’ ברוך אנגטון זיין תיליפ און ער און ר’ נחום זענען ביידע געגאנגען אין דרויסען און האבען זיך פארזוימט א שטיק צייט. אז זיי זענען צוריקגעקומען האבען זיי געזאגט דאס זיי האבען שוין געגעבען דער נשמה א ריכטיגן תיקון.
די מעשה האט דער אלטער הוסיאטינער רבי דער ציילט חנוכה נאך ליכט בענשען
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
