אודות מכון המחקר
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
הרבי מברדיטשב סיפר פעם את המעשה הבא:
קרה שבבית הדין של מעלה דנו יהודי אחד, שלדאבוננו היו לו מעט זכויות. נזכרו שהוא פעם פרנס אלמנה אחת והציל את חייה. אז הציבו את האלמנה על כף המאזניים והיא גברה על כל העברות שלו.
טען הקטגור: “זה קרה פעם אחת עם יהודי שגנב כסף, ובמקרה שלו אמדו את העברה רק בפרוטות שהוא גנב – צריך היה גם אצלו לשקול את האיש ממנו הוא לקח את הכסף.”
ענה המלאך מיכאל: “לך אחר ההיגיון! בוודאי במקרה של האלמנה העיקר אינו הפרוטות שהוא נתן לה, אלא שהוא התכוון להציל את החיים שלה – לכן לוקחים את כל האלמנה שהוא הציל ומניחים אותה על כף המאזניים. במקרה של היהודי הגנב – הוא לא התכוון לחיים של היהודי – רק לכסף שלו ולכן שוקלים רק את הפרוטות.”
צדיקי הדור אמרו שהרבי מברדיטשב אמנם סיפר זאת על המלאך מיכאל אבל הוא בעצמו הגה את הפתרון הזה.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
The Berditchever once told the following story: There once happened that the heavenly court judged a Jew and he unfortunately had few merits. They recalled that he once supported a widow and saved her life. So they placed the widow on the scale and she outweighed all his sins.
The prosecutor argued – “it once happened with a Jew who stole money and in his case, they considered as sin only the coins that he stole – shouldn’t they also in his case weigh the person from whom he stole the money?”
The angel Michael replied – “Follow the reasoning! We understand that in the case of the widow, the main thing wasn’t the few coins that he gave her – he intended to save her life – that is why we consider the entire widow whom he saved and place her on the scale. In the case of the Jewish thief – he had no interest in the life of the Jew – only his money and that is why we weigh only the coins.
The tsadikim of the generation said – that the Berditchever Rabbi told this over in the name of the angel Michael but that he came up with this solution.
I.F.
Jacob Teitelbaum
דער בארדיטשעווער האט אמאל דערציילט די מעשה. עס איס פארגעקומען פאר’ן בית דין של מעלה אז מען האט דן געווען אן מפרנס וואס א יידן און ער האט נעבעך געהאט וועניג זכיות. האט מען געדענקט דאס ער האט אמאל מפרנס געווען אן אלמנה און זי געראטעוועט דאס לעבען. האט מען די אלמנה ארויפגעלעגט אויף דער וואגשאל און זי האט איבעגעווויגען אלע זיינע עברות.
האט דער מקטרג געטענעט – עס איז פארגעקומען א פאל מיט א יידען וואס האט צוגעגנב’עט געלד און ביי אים האט מען גערעכנעט אלס עברה נאר די פרוטות וואס ער האט צוגעגנבעט – זאל מען ביי אים אויך וועגען דעם מענשען פון וועמען ער האט צוגענאמען דאס געלד.
האט דער מלאך מיכאל געענטפערט – זול בתר טעניה! בשלמא ביי דער אלמנה איז דאך נישט דער עיקר געווען די פאר פרוטות וואס ער האט איר געגעבען – ער האט געמיינט צו ראטעווען איר לעבען – דאפאר נעמט מען די גאנצע אלמנה וואס ער האט מציל געווען און לעגט זי אויף דער וואגשאל.
ביי דעם ייד’ן דעם גנב – האט ער אבער דאך נישט געמיינט דאס לעבען פון דעם יידן – נאר זיין געלד דאפאר וועגט מען נאר די פרוטות.
האבען צדיקי הדור געזאגט – אז דער בארדיטשעווער רב האט עס תאקי דערציילט פון דעם מלאך מיכאל אבער דאס ער אליין האט ער איז אויף דער המצאה געפאלען.
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
הרבי מברדיטשב סיפר פעם את המעשה הבא:
קרה שבבית הדין של מעלה דנו יהודי אחד, שלדאבוננו היו לו מעט זכויות. נזכרו שהוא פעם פרנס אלמנה אחת והציל את חייה. אז הציבו את האלמנה על כף המאזניים והיא גברה על כל העברות שלו.
טען הקטגור: “זה קרה פעם אחת עם יהודי שגנב כסף, ובמקרה שלו אמדו את העברה רק בפרוטות שהוא גנב – צריך היה גם אצלו לשקול את האיש ממנו הוא לקח את הכסף.”
ענה המלאך מיכאל: “לך אחר ההיגיון! בוודאי במקרה של האלמנה העיקר אינו הפרוטות שהוא נתן לה, אלא שהוא התכוון להציל את החיים שלה – לכן לוקחים את כל האלמנה שהוא הציל ומניחים אותה על כף המאזניים. במקרה של היהודי הגנב – הוא לא התכוון לחיים של היהודי – רק לכסף שלו ולכן שוקלים רק את הפרוטות.”
צדיקי הדור אמרו שהרבי מברדיטשב אמנם סיפר זאת על המלאך מיכאל אבל הוא בעצמו הגה את הפתרון הזה.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
The Berditchever once told the following story: There once happened that the heavenly court judged a Jew and he unfortunately had few merits. They recalled that he once supported a widow and saved her life. So they placed the widow on the scale and she outweighed all his sins.
The prosecutor argued – “it once happened with a Jew who stole money and in his case, they considered as sin only the coins that he stole – shouldn’t they also in his case weigh the person from whom he stole the money?”
The angel Michael replied – “Follow the reasoning! We understand that in the case of the widow, the main thing wasn’t the few coins that he gave her – he intended to save her life – that is why we consider the entire widow whom he saved and place her on the scale. In the case of the Jewish thief – he had no interest in the life of the Jew – only his money and that is why we weigh only the coins.
The tsadikim of the generation said – that the Berditchever Rabbi told this over in the name of the angel Michael but that he came up with this solution.
I.F.
Jacob Teitelbaum
דער בארדיטשעווער האט אמאל דערציילט די מעשה. עס איס פארגעקומען פאר’ן בית דין של מעלה אז מען האט דן געווען אן מפרנס וואס א יידן און ער האט נעבעך געהאט וועניג זכיות. האט מען געדענקט דאס ער האט אמאל מפרנס געווען אן אלמנה און זי געראטעוועט דאס לעבען. האט מען די אלמנה ארויפגעלעגט אויף דער וואגשאל און זי האט איבעגעווויגען אלע זיינע עברות.
האט דער מקטרג געטענעט – עס איז פארגעקומען א פאל מיט א יידען וואס האט צוגעגנב’עט געלד און ביי אים האט מען גערעכנעט אלס עברה נאר די פרוטות וואס ער האט צוגעגנבעט – זאל מען ביי אים אויך וועגען דעם מענשען פון וועמען ער האט צוגענאמען דאס געלד.
האט דער מלאך מיכאל געענטפערט – זול בתר טעניה! בשלמא ביי דער אלמנה איז דאך נישט דער עיקר געווען די פאר פרוטות וואס ער האט איר געגעבען – ער האט געמיינט צו ראטעווען איר לעבען – דאפאר נעמט מען די גאנצע אלמנה וואס ער האט מציל געווען און לעגט זי אויף דער וואגשאל.
ביי דעם ייד’ן דעם גנב – האט ער אבער דאך נישט געמיינט דאס לעבען פון דעם יידן – נאר זיין געלד דאפאר וועגט מען נאר די פרוטות.
האבען צדיקי הדור געזאגט – אז דער בארדיטשעווער רב האט עס תאקי דערציילט פון דעם מלאך מיכאל אבער דאס ער אליין האט ער איז אויף דער המצאה געפאלען.
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
החסידות המאוחרת נתפסה והוצגה במחקר כתנועה של התמסדות והתקבעות שאיבדה את הרנסנס החסידי הראשוני, ואף התנוונה. לאחרונה חלו שינויים במחקר והוצגו שיטות וגישות יותר מורכבות שמוצאות מאפיינים ייחודים לחסידות המאוחרת.
