פעם, ר’ זושא מאנאפולי בא למסבאה עייף וחלש. הוא ביקש מהמוזג כוס יי”ש. המסבאה הייתה מלאה אז בגוים, והמוזג לא רצה להתייחס לעני המסכן. ביקש ממנו ר’ זושא עוד הפעם וטען שהוא ממש הולך ונגמר מרוב חולשה. התעצבן המוזג והנחית עליו מכה חזקה.
הולך ר’ זושע ונדחק לאיזו פינה והתחיל לומר לעצמו: “זושא, זושא עשה תשובה, עשה תשובה!”
זה הותיר רושם על המוזג – הוא נותן מכה אחת למישהו ואותו מישהו מבקש תשובה – מאוד מוזר – הוא חשב הותמלא בפחד. הלך המוזג לר’ זושא וביקש ממנו: “רבי, סלח לי. אני רוצה להתוודות לפניך. אני כבר כמה שנים לא התפללתי מנחה.”
עונה לו ר’ זושא:”על כך עדיין לא מגיעה מכה” (כלומר, המוזג לא חטא ונפל, כך שהוא יכול להרשות לעצמו לתת לר’ זושא מכה).
מתחיל המוזג לחשב עוד עבירות – הוא לא אכל כשר, גם שבת הוא לא שמר, ור’ זושא תמיד עונה – “על כך עדיין לא מגיעה לזושא מכה.”
בסופו של דבר התוודה המוזגשיש לו בן ממזר מגויה. “אוי” – אמר אז [ר’ זושא], “על כך כבר מגיעה לזושא מכה” (כלומר – יהודי שעשה כזאת עברה הוא כבר מסוגל לתת כזאת מכה) ככתוב במסכת חגיגה – איזהו מעוות שאינו יכול להתקן? [קהלת א: טו] זה הבא על הערווה והוליד ממנה ממזר. (חגיגה ט,א) לכך תשובה עוזרת רק אם הממזר נפטר מהעולם. זו היא העצה [=הפתרון] היחידה.”
שאל ר’ זושא: “מה עושה הממזר?” ענה המוזג שהוא עובד ביער וחוטב עצים. התפלל ר’ זושא ומייד באה ידיעה שהממזר נמצא מת מתחת עץ שנפל עליו. אז, המוזג אכן יכול היה לעשות תשובה.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
R. Zusha Anapoler once came to a tavern – tired out and weak – he asked the tavern keeper for a glass of whisky – the tavern was filled with gentiles at the time – and the tavern keeper did not want to bother with the poor outcast Jew. R. Zusha asks him again – he is about to faint from weakness – the tavern keeper gets angry and gives him a hard slap.
R. Zusha goes to a corner and begins to speak to himself – “Zusha, Zusha, repent, repent!”
This makes an impression on the tavern keeper – he gives someone a slap and that person seeks yet repentance – very strange – he thinks – and he is seized with terror – he goes over to R. Zusha and begs him: “Rebbe – forgive me Rebbe – I would like to confess to you – for several years now I have not prayed the afternoon prayers [minhah].” R. Zusha replied – “For that one does not yet deserve a slap” (that is to say, the tavern keeper had not sinned and fallen to such a degree that he might allow himself to slap R. Zusha).
So he enumerated further sins – he didn’t eat kosher food – also failed to observe the Sabbath – and R. Zusha kept replying – “For this Zusha does not yet deserve a slap.”
In the end, the tavern keeper admitted that he had a son [shegetz] by a gentile woman.
“Woe” – he then said – “For this Zusha does deserve a slap” – (that is to say, a Jew who committed such a sin is liable to give such a slap). It is written in Tractate Hagigah – ‘Who is “the crooked that cannot be made straight” [Eccles. 1:15]? This is one who engaged in intercourse with a woman forbidden to him and fathered a mamzer with her’ [b.T. Hagigah 9a]. Repentance only helps for this if the mamzer leaves this world. This is the only solution.”
R. Zusha asked what the son did – the tavern keeper replied that he worked in a forest chopping trees. R. Zusha prayed and immediately there came a message that the son was found dead under a tree, which had fallen on him.
Then the tavern keeper was able to repent.
I.F.
Jacob Teitelbaum
ר’ זישע אנאפאליער איז אמאל געקומען אין שענק – אן אויסגעמאטערטער שוואכער – האט ער געבעטען דעם שענקער פאר א קאפ בראנפען – די שענק איז געווען דעמולט פול מיט גוים – און דער שענקער האט זיך נישט געוואלט אומקוקען אויף דעם ארעמען – אפגעשליסענעם יידן. בעט אים ר’ זישע נאכאמאל – ער געט ממש אויס פון חלשות – ווערד דער שענקער ברוגז און דערלאנגט אים א גוטען פאטש
געט ר’ זיזשע און א ווינקעל אריין און העבט און צו זיך רעדען – זישע, זישע טו תשובה, טו תשובה!
דעם שענקער פאלט דאס אויף – ער געבט יענער א פאטש און יענער בעט גאר תשובה – זייער מאדנע – טראכט ער – און עס פאלט אויף אים א פחד – געט צו צו ר’ זישע און בעט אים: רבי – זייט מיר מוחל רבי – איך וויל זיך מתוודה זיין פאר אייך – איך האב שוין כמה שנים נישט גע- דאווענט קיין מנחה. ענטפערט ר’ זישע – פאר דעם קומט נאך נישט קיין פאטש (דאס הייסט דער שענקער האט נאך נישט אזוי געזינדיגט און אזוי געפאלען דאס ער קען זיך ערלויבען צו געבען ר’ זיזשע א פאטש)
העבט ער אים אויסרעכנען – נאך עברות – ער האט נישט געגעסען כשר’ס – שבת אויך נישט געהאלטען – און ר’ זיזשע האט שטענדיג געענטפערט – פער דעם קומט נאך זיזשע נישט קיין פאטש.
בסוף האט זיך דער שענקער מודה געווען דאס ער האט א שגץ פון א גויה.
אוי – האט זיך דעמולט אנגערופען – פאר דעם קומט שוין יא זיזשע א פאטש – (הייסט – א ייד וואס האט געטון אזא עברה איז שוין בכח צו געבען אזא פאטש). שטייט דאך אין מסכת חגיגה – הבא על נכריה איזהו מעוות שאינו יכול להתקן זה הבא על הערוה והוליד ממנה ממזר דאס העלפט קיין תשובה נאר אז דער ממזר געט אוועג פון דער וועלט. דאס איז די איינציגע תשובה עצה.
האט געפרעגט ר’ זיזשע וואס טוט דער שגץ – ענטפערט דער שענקער ער ארבעט אין א וואלד און האקט ביימער. האט ר’ זיזשע מתפלל געווען און באלד איז געקומען א ידיעה אז דער שגץ איז געפונען געווארען א טויטער אונטער א בוים וואס איז אויף אים געפאלען.
דעמולט האט דער שענקער שוין געקענט תשובה טוען
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
פעם, ר’ זושא מאנאפולי בא למסבאה עייף וחלש. הוא ביקש מהמוזג כוס יי”ש. המסבאה הייתה מלאה אז בגוים, והמוזג לא רצה להתייחס לעני המסכן. ביקש ממנו ר’ זושא עוד הפעם וטען שהוא ממש הולך ונגמר מרוב חולשה. התעצבן המוזג והנחית עליו מכה חזקה.
הולך ר’ זושע ונדחק לאיזו פינה והתחיל לומר לעצמו: “זושא, זושא עשה תשובה, עשה תשובה!”
זה הותיר רושם על המוזג – הוא נותן מכה אחת למישהו ואותו מישהו מבקש תשובה – מאוד מוזר – הוא חשב הותמלא בפחד. הלך המוזג לר’ זושא וביקש ממנו: “רבי, סלח לי. אני רוצה להתוודות לפניך. אני כבר כמה שנים לא התפללתי מנחה.”
עונה לו ר’ זושא:”על כך עדיין לא מגיעה מכה” (כלומר, המוזג לא חטא ונפל, כך שהוא יכול להרשות לעצמו לתת לר’ זושא מכה).
מתחיל המוזג לחשב עוד עבירות – הוא לא אכל כשר, גם שבת הוא לא שמר, ור’ זושא תמיד עונה – “על כך עדיין לא מגיעה לזושא מכה.”
בסופו של דבר התוודה המוזגשיש לו בן ממזר מגויה. “אוי” – אמר אז [ר’ זושא], “על כך כבר מגיעה לזושא מכה” (כלומר – יהודי שעשה כזאת עברה הוא כבר מסוגל לתת כזאת מכה) ככתוב במסכת חגיגה – איזהו מעוות שאינו יכול להתקן? [קהלת א: טו] זה הבא על הערווה והוליד ממנה ממזר. (חגיגה ט,א) לכך תשובה עוזרת רק אם הממזר נפטר מהעולם. זו היא העצה [=הפתרון] היחידה.”
שאל ר’ זושא: “מה עושה הממזר?” ענה המוזג שהוא עובד ביער וחוטב עצים. התפלל ר’ זושא ומייד באה ידיעה שהממזר נמצא מת מתחת עץ שנפל עליו. אז, המוזג אכן יכול היה לעשות תשובה.
י.פ.
יעקב טייטעלבוים
R. Zusha Anapoler once came to a tavern – tired out and weak – he asked the tavern keeper for a glass of whisky – the tavern was filled with gentiles at the time – and the tavern keeper did not want to bother with the poor outcast Jew. R. Zusha asks him again – he is about to faint from weakness – the tavern keeper gets angry and gives him a hard slap.
R. Zusha goes to a corner and begins to speak to himself – “Zusha, Zusha, repent, repent!”
This makes an impression on the tavern keeper – he gives someone a slap and that person seeks yet repentance – very strange – he thinks – and he is seized with terror – he goes over to R. Zusha and begs him: “Rebbe – forgive me Rebbe – I would like to confess to you – for several years now I have not prayed the afternoon prayers [minhah].” R. Zusha replied – “For that one does not yet deserve a slap” (that is to say, the tavern keeper had not sinned and fallen to such a degree that he might allow himself to slap R. Zusha).
So he enumerated further sins – he didn’t eat kosher food – also failed to observe the Sabbath – and R. Zusha kept replying – “For this Zusha does not yet deserve a slap.”
In the end, the tavern keeper admitted that he had a son [shegetz] by a gentile woman.
“Woe” – he then said – “For this Zusha does deserve a slap” – (that is to say, a Jew who committed such a sin is liable to give such a slap). It is written in Tractate Hagigah – ‘Who is “the crooked that cannot be made straight” [Eccles. 1:15]? This is one who engaged in intercourse with a woman forbidden to him and fathered a mamzer with her’ [b.T. Hagigah 9a]. Repentance only helps for this if the mamzer leaves this world. This is the only solution.”
R. Zusha asked what the son did – the tavern keeper replied that he worked in a forest chopping trees. R. Zusha prayed and immediately there came a message that the son was found dead under a tree, which had fallen on him.
Then the tavern keeper was able to repent.
I.F.
Jacob Teitelbaum
ר’ זישע אנאפאליער איז אמאל געקומען אין שענק – אן אויסגעמאטערטער שוואכער – האט ער געבעטען דעם שענקער פאר א קאפ בראנפען – די שענק איז געווען דעמולט פול מיט גוים – און דער שענקער האט זיך נישט געוואלט אומקוקען אויף דעם ארעמען – אפגעשליסענעם יידן. בעט אים ר’ זישע נאכאמאל – ער געט ממש אויס פון חלשות – ווערד דער שענקער ברוגז און דערלאנגט אים א גוטען פאטש
געט ר’ זיזשע און א ווינקעל אריין און העבט און צו זיך רעדען – זישע, זישע טו תשובה, טו תשובה!
דעם שענקער פאלט דאס אויף – ער געבט יענער א פאטש און יענער בעט גאר תשובה – זייער מאדנע – טראכט ער – און עס פאלט אויף אים א פחד – געט צו צו ר’ זישע און בעט אים: רבי – זייט מיר מוחל רבי – איך וויל זיך מתוודה זיין פאר אייך – איך האב שוין כמה שנים נישט גע- דאווענט קיין מנחה. ענטפערט ר’ זישע – פאר דעם קומט נאך נישט קיין פאטש (דאס הייסט דער שענקער האט נאך נישט אזוי געזינדיגט און אזוי געפאלען דאס ער קען זיך ערלויבען צו געבען ר’ זיזשע א פאטש)
העבט ער אים אויסרעכנען – נאך עברות – ער האט נישט געגעסען כשר’ס – שבת אויך נישט געהאלטען – און ר’ זיזשע האט שטענדיג געענטפערט – פער דעם קומט נאך זיזשע נישט קיין פאטש.
בסוף האט זיך דער שענקער מודה געווען דאס ער האט א שגץ פון א גויה.
אוי – האט זיך דעמולט אנגערופען – פאר דעם קומט שוין יא זיזשע א פאטש – (הייסט – א ייד וואס האט געטון אזא עברה איז שוין בכח צו געבען אזא פאטש). שטייט דאך אין מסכת חגיגה – הבא על נכריה איזהו מעוות שאינו יכול להתקן זה הבא על הערוה והוליד ממנה ממזר דאס העלפט קיין תשובה נאר אז דער ממזר געט אוועג פון דער וועלט. דאס איז די איינציגע תשובה עצה.
האט געפרעגט ר’ זיזשע וואס טוט דער שגץ – ענטפערט דער שענקער ער ארבעט אין א וואלד און האקט ביימער. האט ר’ זיזשע מתפלל געווען און באלד איז געקומען א ידיעה אז דער שגץ איז געפונען געווארען א טויטער אונטער א בוים וואס איז אויף אים געפאלען.
דעמולט האט דער שענקער שוין געקענט תשובה טוען
י.פ)
יעקב טייטעלבוים
Late Hasidism was perceived and presented in research as a movement of institutionalization and entrenchment that lost the initial Hasidic renaissance, and even degenerated. Recently there have been changes in research and more complex methods and approaches have been introduced that find characteristics unique to late Hasidim.
